Όταν ο πλανήτης εισήλθε σε lockdown πέρυσι, οι 1.000 εργαζόμενοι στην εταιρεία τεχνολογίας Awin με έδρα το Βερολίνο έκαναν εκείνο που έπραξαν εκατομμύρια συνάδελφοί τους ανά τον κόσμο: άνοιξαν τους φορητούς υπολογιστές και άρχισαν να εργάζονται από την κουζίνα ή την τραπεζαρία τους.
Ταυτόχρονα, η Awin άρχισε να "ανεβάζει" ρυθμούς, καθώς η δραστηριότητά της για λογαριασμό εταιρειών διαδικτυακού λιανικού εμπορίου εκτινάχθηκε, με την πίεση στο προσωπικό να καθίσταται ιδιαίτερα έντονη.
Έτσι την περασμένη άνοιξη, η εταιρεία συνέστησε σε όλους να αποσυνδέονται κάθε μεσημέρι Παρασκευής και να χαλαρώνουν μέχρι το πρωί κάθε Δευτέρας. Το πείραμα ήταν τόσο επιτυχημένο -σε επίπεδο πωλήσεων, αφοσίωσης εργαζομένων και ικανοποίησης πελατών- που τον Ιανουάριο, η Awin αποφάσισε να προχωρήσει ένα βήμα παραπέρα, εφαρμόζοντας εβδομάδα τεσσάρων ημερών για ολόκληρη την εταιρεία, χωρίς περικοπή μισθών ή παροχών. «Πιστεύουμε ακράδαντα ότι οι ευχαριστημένοι, αφοσιωμένοι και ισορροπημένοι υπάλληλοι παράγουν πολύ καλύτερη δουλειά», αναφέρει ο CEO, Adam Ross. «Βρίσκουν τρόπους να λειτουργούν πιο έξυπνα και να είναι εξίσου παραγωγικοί».
Η Awin βρίσκεται στην πρωτοπορία μιας τάσης που λαμβάνει ολοένα και μεγαλύτερη προσοχή παγκοσμίως. Ο ιστότοπος αναζήτησης εργασίας ZipRecruiter αναφέρει ότι το μερίδιο των αγγελιών στις οποίες γίνεται λόγος για τετραήμερη εβδομάδα έχει τριπλασιαστεί τα τελευταία τρία χρόνια, σε 62 ανά 10.000. Ο κολοσσός Unilever ξεκίνησε τον Δεκέμβριο μια ετήσια δοκιμή της ιδέας για το προσωπικό του στη Νέα Ζηλανδία. Η ισπανική κυβέρνηση εξετάζει πρόταση για επιδότηση εταιρειών που προσφέρουν τετραήμερη εβδομάδα εργασίας.
Ακόμη και στην εργασιομανή Ιαπωνία, της οποίας η γλώσσα περιλαμβάνει τη λέξη karoshi (θάνατος από υπερβολική εργασία) στο κοινοβούλιο συζητείται πρόταση να παραχωρηθεί στους υπαλλήλους μία ημέρα άδειας κάθε εβδομάδα, προκειμένου να προστατευθεί η ατομική ευημερία τους. «Η εβδομάδα τεσσάρων ημερών αποκτά μομέντουμ», λέει ο Will Stronge, διευθυντής έρευνας στο Autonomy, βρετανικό think tank. «Για τη μεγάλη πλειονότητα των εταιρειών, η μείωση των ωρών εργασίας αποτελεί απολύτως ρεαλιστικό στόχο».
Από τον Ford στο 35ωρο
Χειρώνακτες, αλλά και πολλοί υπάλληλοι γραφείου συνήθιζαν κάποτε να πηγαίνουν στη δουλειά έξι ή επτά ημέρες την εβδομάδα, αν και έως τα τέλη του 19ου αιώνα οι περισσότεροι είχαν κατακτήσει την ανάπαυση την Κυριακή. Το 1926, ο Henry Ford αποφάσισε να δίνει στους εργαζόμενους δύο ημέρες ρεπό κάθε εβδομάδα, υποστηρίζοντας ότι θα αγόραζαν περισσότερα αυτοκίνητα εάν είχαν περισσότερο ελεύθερο χρόνο.
Το έκαναν και, μέχρι το τέλος της επόμενης δεκαετίας, οι περισσότεροι Αμερικανοί βιομήχανοι είχαν ήδη ακολουθήσει το παράδειγμά του. Χρειάστηκε λίγο περισσότερο χρόνο σε άλλα σημεία του κόσμου, με τη Γερμανία να καταργεί τις βάρδιες του Σαββάτου μόνον τη δεκαετία του 1960, αφού τα συνδικάτα πραγματοποίησαν εκστρατείες λέγοντας ότι τα παιδιά χρειάζονται περισσότερο χρόνο με τον μπαμπά τους.
Τις δύο τελευταίες δεκαετίες, ο χρόνος εργασίας στις ανεπτυγμένες χώρες έχει μειωθεί σταδιακά. Η Γαλλία πρωτοστάτησε το 2000 με την υιοθέτηση του 35ωρου.
«Πολλές ανεπτυγμένες οικονομίες αντιμετωπίζουν έλλειψη ειδικευμένου εργατικού δυναμικού», επισημαίνει ο Terry Gregory, ερευνητής στο Γερμανικό Ινστιτούτο Οικονομικών της Εργασίας. «Αυτό δίνει στους εργαζόμενους μεγαλύτερη ισχύ προκειμένου να απαιτούν λιγότερες ώρες εργασίας».
Η ευρεία αποδοχή μιας εβδομάδας τεσσάρων ημερών μπορεί να αποδειχθεί δυσκολότερη. Ο Jack Ma, δισεκατομμυριούχος συνιδρυτής της Alibaba, χαιρετίζει συχνά την εξαντλητική εργασιακή κουλτούρα της Κίνας -9 το πρωί με 9 το βράδυ, έξι ημέρες την εβδομάδα- ως ζωτικής σημασίας για τη μακροπρόθεσμη επιτυχία.
Στη Βρετανία, το Εργατικό Κόμμα έχασε στις εκλογές του 2019, παρά τη δέσμευσή του να μειώσει την εβδομαδιαία εργασία σε 32 ώρες, σε ορίζοντα δεκαετίας.
Οι εργοδότες είναι απρόθυμοι να μειώσουν τις ώρες εργασίας χωρίς να μειώσουν και τις αμοιβές, φοβούμενοι ότι η παραγωγή θα μειωθεί.
«Οι εργαζόμενοι εκτελούν μια εργασία πιο αποτελεσματικά όσο περισσότερο την εξασκούν», λέει ο Holger Schäfer, αναλυτής αγοράς εργασίας. «Δεν πιστεύω ότι θα υπάρξουν πραγματικά οφέλη παραγωγικότητας από τον μικρότερο χρόνο εργασίας».
BOX: Θετική εμπειρία
Καθώς η πανδημία έχει επιβραδύνει την ανάπτυξη και αυξήσει τις ανισότητες, υπάρχει μια νέα ώθηση στον ανασχεδιασμό των εργασιακών πρακτικών. Σχεδόν τα δύο τρίτα των επιχειρήσεων με εβδομάδα τεσσάρων ημερών αναφέρουν βελτίωση παραγωγικότητας, σύμφωνα με μελέτη του Πανεπιστημίου του Reading.
Μια ομάδα με επικεφαλής το στέλεχος των Βρετανών Εργατικών John McDonnell συνέταξε επιστολή προς ηγέτες χωρών, συμπεριλαμβανομένων των Μπάιντεν, Τζόνσον και Μέρκελ, προτρέποντάς τους να υιοθετήσουν την τετραήμερη εβδομάδα για να σώσουν θέσεις εργασίας και να μειώσουν την κατανάλωση ενέργειας.
Τον Αύγουστο, το γερμανικό συνδικάτο IG Metall πρότεινε μικρότερη εβδομάδα εργασίας ως απάντηση στην υγειονομική κρίση και τις "σεισμικές" αλλαγές στην αυτοκινητοβιομηχανία, η οποία θα χρειάζεται λιγότερα χέρια μετατοπιζόμενη προς τα ηλεκτρικά οχήματα.
Η γαλλική Renault απαλλάσσει περίπου 13.000 υπαλλήλους από τις Παρασκευές μέχρι τα μέσα Αυγούστου, ενώ προσπαθεί να μειώσει τα κόστη. (Οι εργαζόμενοι θα αμείβονται το ίδιο, καθώς οι μισθοί τους θα συμπληρώνονται με κρατικά επιδόματα ανεργίας.)
Η Awin θα αξιολογήσει τα αποτελέσματα του πειράματος αυτό το καλοκαίρι, ωστόσο ο Ross τονίζει ότι η εμπειρία έχει υπάρξει τόσο θετική που δεν μπορεί να φανταστεί επιστροφή στο παρελθόν. Ο CEO αισθάνθηκε την αλλαγή: πραγματοποιώντας εβδομαδιαίες μετακινήσεις στο Βερολίνο από το Λονδίνο για έξι χρόνια, τώρα απολαμβάνει μία ημέρα κάθε εβδομάδα με άδεια την ατζέντα του, έχοντας χρόνο με την οικογένειά του ή για να εξετάσει μελλοντικές κινήσεις. Οι εταιρείες συνήθιζαν «να πραγματοποιούν προβλέψεις για τη σωματική υγεία των ανθρώπων, όχι όμως και για την ψυχική τους υγεία», λέει ο Ross. «Αυτό αλλάζει και θέλουμε να είμαστε ηγετική δύναμη της συγκεκριμένης αλλαγής».
