Η ιδέα της άρσης της πατέντας στα εμβόλια κατά της Covid απορρίπτεται συνολικά από τις φαρμακευτικές εταιρείες. Αν και τα κέρδη τους δεν απειλούνται άμεσα, φοβούνται ότι η πρόταση δημιουργεί ένα προηγούμενο που φρενάρει την καινοτομία.
Η προστασία της πατέντας δεν είναι παράγοντας που εμποδίζει την παραγωγή εμβολίων, επιμένουν οι φαρμακευτικοί όμιλοι.
«Δίνοντας στις χώρες που έχουν ανάγκη ένα βιβλίο συνταγών χωρίς τα συστατικά, τις εγγυήσεις και το ειδικευμένο προσωπικό δεν θα βοηθήσει τους ανθρώπους που περιμένουν ένα εμβόλιο», λέει η Μισέλ ΜακΜάρι-Χιθ, επικεφαλής του λόμπι των εταιρειών βιοτεχνολογίας BIO.
Η γνώση της τεχνολογίας του mRNA, στην οποία βασίζονται τα εμβόλια των Pfizer/BioNTech και Moderna, η αγορά του εξοπλισμού, η πραγματοποίηση κλινικών δοκιμών, η έναρξη παραγωγής σε μεγάλη κλίμακα «δεν γίνεται σε 6, 12 ή 18 μήνες», σύμφωνα με τον διευθύνοντα σύμβουλο της Moderna Στεφάν Μπανσέλ. Η εταιρεία του έχει άλλωστε να δεσμευθεί από τον Οκτώβριο να μην προσφύγει κατά εταιρειών που ενδεχομένως θα χρησιμοποιήσουν τις πατέντες της για την παραγωγή εμβολίων κατά της Covid-19.
Η παραγωγή φρενάρεται επίσης λόγω των τελωνειακών φραγμών ή την έλλειψη ορισμένων συστατικών.
Για τις εταιρείες που αποκομίζουν αυτήν την στιγμή κέρδη από το εμβόλιο –οι Johnson & Johnson και Astrazeneca έχουν δεσμευθεί για την διάθεσή του σε τιμή κόστους — η άρση της πατέντας δεν θα τις επηρεάσει, «ιδιαίτερα τους επόμενους μήνες», λέει ο Ιαν Τζέντλερ, της εταιρείας ερευνών Value Line.
Η πρόταση μπορεί να έχει θετική επίδραση στην φήμη των φαρμακευτικών εταιρειών που επικρίνονται συχνά για τις υψηλές τιμές των φαρμάκων; Δεν είναι βέβαιο, σύμφωνα με τον Φαρασάτ Μποχάρι, οικονομολόγο ειδικευμένο σε θέματα ανταγωνισμού και υγείας του βρετανικού πανεπιστημίου της East Anglia. «Σε αυτό το στάδιο, αυτό θα γινόταν υπό την πίεση των κυβερνήσεων και θα παρουσιάζονταν ως εναντιωνόμενοι». Ολισθηρός κατήφορος;
«Δρόμος ολισθηρός και επικίνδυνος»
Για τον Ρον Κόεν, επικεφαλής της εταιρείας βιοτεχνολογίας Acorda Therapeutics της Νέας Υόρκης, υποστηρίζοντας την προσωρινή άρση της πατέντας, «ο Τζο Μπάιντεν παίρνει έναν δρόμο ολισθηρό και επικίνδυνο». «Ποιες θα είναι οι επόμενες πατέντες στην λίστα που δεν θα είναι πλέον προστατευμένες, εάν αυτό το προηγούμενο θεσπισθεί;», γράφει στο Twitter τονίζοντας ότι ο καρκίνος ή η νόσος του Αλτσχάιμερ μπορεί επίσης να θεωρηθούν «παγκόσμιες κρίσεις».
Το σύστημα πνευματικής ιδιοκτησίας ως έχει δεν απειλείται επί της ουσίας, σύμφωνα με ορισμένους ειδικούς που ερωτήθηκαν από το AFP.
Αλλά η άρση της πατέντας για την Covid-19 «δημιουργεί προηγούμενο για τις επόμενες υγειονομικές κρίσεις», λέει ο Φαρασάτ Μποχάρι. Οι φαρμακευτικές εταιρείες, με την βοήθεια ή μη δημοσίων πόρων, «δεν θα έχουν πλέον κίνητρο για να επενδύσουν την επόμενη φορά που θα υπάρχει μία επείγουσα κατάσταση».
Σύμπραξη ιδιωτικού-δημοσίου
Η υποστήριξη της άρσης της πατέντας για τα εμβόλια κατά της Covid αποτελεί αναμφίβολα «θέμα οπτικής» για την κυβέρνηση Μπάιντεν, θεωρεί ο Ντάμιεν Κόνοβερ, ειδικός στον φαρμακευτικό τομέα για την Mornigstar.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι συνήθως υπερασπιστές των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας. Ομως, σήμερα, βρίσκονται υπό την πίεση των αναπτυσσομένων χωρών, που διαμαρτύρονται για την βραδεία διανομή των εμβολίων στον κόσμο, την ώρα που το 45% του αμερικανικού πληθυσμού έχει λάβει ήδη μία δόση.
Αυτή η ανισότητα είναι θέμα προς επίλυσιν, λέει ο Φαρασάτ Μποχάρι. «Θα πρέπει, για παράδειγμα, να εντοπίσουμε πού βρίσκονται τα σημεία που «στραγγαλίζουν» την παραγωγή.
Κατά την γνώμη του, η αμερικανική κυβέρνηση μπορεί κυρίως να βοηθήσει με την συνομολόγηση συμφωνιών σύμπραξης μεταξύ φαρμακευτικών εταιρειών και κατασκευαστών στις αναπτυσσόμενες χώρες, συμφωνίες που θα περιλαμβάνουν μεταφορά τεχνογνωσίας.
Ο ειδικός σε θέματα πνευματικής ιδιοκτησίας στο Πανεπιστήμιο Columbia της Νέας Υόρκης Σιάν Μπαλγκανές υποστηρίζει την από κοινού διαχείριση όλων των γνώσεων για την Covid-19, η οποία δεν θα εξαφανισθεί σύντομα.
Οι αντιρρήσεις των εταιρειών δεν έχουν βάρος μπροστά στην συνδρομή των κυβερνήσεων, που χρηματοδότησαν μέρος της έρευνας, διευκόλυναν την θέσπιση ρυθμιστικού πλαισίου ή τις διαδικασίες της εφοδιαστικής αλυσίδας και μπροστά στο γεγονός ότι η κατάσταση έχει εξαιρετικό χαρακτήρα.
Και σημειώνει ότι «είτε είναι η φαρμακευτική βιομηχανία, που δηλώνει ότι ανοίγει το κουτί της Πανδώρας, είτε οι υπερασπιστές της δημόσιας υγείας, που πανηγυρίζουν την εξέλιξη αυτή, είναι σημαντικό να αναγνωρισθεί ότι δεν ξέρουμε ποια θα είναι η πρόταση που θα υιοθετηθεί».
Θέλουμε να άρουμε τις πατέντες των εμβολίων για πολλά χρόνια ή μέχρι την απόκτηση της συλλογικής ανοσίας; Θέλουμε επίσης να περιλάβουμε μαζί με τα εμβόλια και τις θεραπείες; Υπάρχουν ακόμη πολλά θέματα προς διαπραγμάτευσιν.
