Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ενέκρινε νέους κανόνες κατά της φοροαποφυγής, οι οποίοι υποχρεώνουν τις μεγάλες πολυεθνικές εταιρείες να δημοσιοποιούν τους φόρους που καταβάλλουν σε κάθε χώρα της ΕΕ.
Με την υιοθέτηση της νομοθεσίας την Πέμπτη, ολοκληρώθηκε στην ολομέλεια μια μακρά νομοθετική διαδικασία που διήρκεσε συνολικά πάνω από πέντε χρόνια, εξαιτίας της κωλυσιεργίας ορισμένων κυβερνήσεων της ΕΕ.
Οι πολυεθνικές εταιρείες και οι θυγατρικές τους που έχουν ετήσια έσοδα άνω των 750 εκ. ευρώ και δραστηριοποιούνται σε περισσότερες από μία χώρες της ΕΕ θα υποχρεούνται πλέον να δημοσιοποιούν το ακριβές ποσό των φόρων που καταβάλλουν σε κάθε κράτος μέλος. Τα σχετικά στοιχεία θα πρέπει να κοινοποιούνται και στο διαδίκτυο, βάσει κοινών προτύπων και σε μορφή αναγνώσιμη από υπολογιστές.
Λεπτομερής υποβολή εκθέσεων για μεγαλύτερη διαφάνεια
Σύμφωνα με τη συμφωνία που ενέκριναν οι ευρωβουλευτές, για να μπορούν οι παρεχόμενες από τις εταιρείες πληροφορίες να χρησιμοποιούνται ευκολότερα και για να υπάρχει μεγαλύτερη διαφάνεια, τα στοιχεία που δημοσιοποιούνται θα πρέπει να αναλύονται σε συγκεκριμένες κατηγορίες.
Αυτές περιλαμβάνουν για παράδειγμα τη φύση των δραστηριοτήτων της εταιρείας, τον αριθμό των εργαζομένων πλήρους απασχόλησης, το ύψος των κερδών ή των ζημιών προ φόρων, τους συσσωρευμένος και καταβληθέντες φόρους εισοδήματος και τα συσσωρευμένα κέρδη.
Πρόσθετες εγγυήσεις κατά των καταχρηστικών πρακτικών από εταιρείες
Τα φορολογικά τους στοιχεία θα πρέπει να δημοσιοποιούν ακόμη και θυγατρικές εταιρείες ή υποκαταστήματα που έχουν έσοδα χαμηλότερα από το όριο των 750 εκ. ευρώ, εφόσον κρίνεται ότι ο μοναδικός λόγος ύπαρξής τους είναι να μπορούν οι μητρικές εταιρείες τους να παρακάμπτουν τις υποχρεώσεις τους όσον αφορά την υποβολή στοιχείων
Στους νέους κανόνες περιλαμβάνονται και διατάξεις που επιτρέπουν σε πολυεθνικές εταιρείες να απαλλάσσονται προσωρινά από ορισμένες υποχρεώσεις υποβολής στοιχείων. Η δυνατότητα αυτή όμως θα δίνεται μόνο εφόσον πληρούνται πολύ συγκεκριμένες προϋποθέσεις.
Εμβέλεια των κανόνων και εκτός της επικράτειας της ΕΕ
Με βάση τη νέα οδηγία, η υποχρέωση υποβολής εκθέσεων φορολογικής διαφάνειας θα ισχύει και για τον ενωσιακό κατάλογο μη συνεργάσιμων περιοχών φορολογικής δικαιοδοσίας εκτός ΕΕ (δηλαδή τις χώρες που περιλαμβάνονται στη «μαύρη» και τη «γκρι» λίστα της ΕΕ).
Αν και οι ευρωβουλευτές είχαν ζητήσει να θεσπιστούν ακόμη πιο αυστηρές διατάξεις κατά της μεταφοράς κερδών σε φορολογικούς παραδείσους εκτός ΕΕ, οι νέοι κανόνες εξακολουθούν να προσφέρουν τη δυνατότητα να αποκαλύπτεται το ύψος των φορολογικών εσόδων που χάνονται σε φορολογικούς παραδείσους.
Τον Ιανουάριο του 2021, το Κοινοβούλιο είχε αναγνωρίσει ότι 6 από τους 20 μεγαλύτερους φορολογικούς παραδείσους στον κόσμο είναι χώρες της ΕΕ. Μάλιστα στους πέντε πρώτους συγκαταλέγονται δύο κράτη μέλη της ΕΕ. Σύμφωνα με μελέτη που διεξήγαγε ο διευθυντής του φορολογικού παρατηρητηρίου της ΕΕ, περίπου το 80% των κερδών που μεταφέρονται από χώρες της ΕΕ σε άλλες δικαιοδοσίες διοχετεύονται τελικά σε φορολογικούς παραδείσους εντός της ΕΕ.
Δηλώσεις
Η συνεισηγήτρια Evelyn Regner (Σοσιαλιστές, Αυστρία) δήλωσε: «Η επιμονή μας απέφερε καρπούς. Παρά όλες τις δυσκολίες και το αδιέξοδο πέντε ετών στο Συμβούλιο, μπορούμε να πούμε περήφανα ότι το κάλεσμά μας για μεγαλύτερη διαφάνεια στον τομέα της φορολογίας των εταιρειών απαντήθηκε. Για υπερβολικά μεγάλο χρονικό διάστημα, οι εταιρείες επέβαλλαν τους δικούς τους κανόνες. Χάρη στη διαφάνεια που παρέχει η δημόσια υποβολή εκθέσεων ανά χώρα, θα είμαστε πλέον σε θέση να ρίξουμε φως σε αυτή την αδιαφανή εταιρική ζούγκλα.»
Ο συνεισηγητής Ibán García del Blanco (Σοσιαλιστές, Ισπανία) δήλωσε: «Η σημερινή νομοθεσία αποτελεί ένα από καιρό αναμενόμενο βήμα για την αύξηση της εταιρικής διαφάνειας και δημιουργεί παγκόσμιο προηγούμενο.
Η ΕΕ πρέπει να θέσει τέλος στην απόκρυψη του πού και πόσο μεγάλες πολυεθνικές επιχειρήσεις αναπτύσσουν επιχειρηματική δραστηριότητα και πόσους φόροι καταβάλλουν σε κάθε χώρα. Οι πολίτες, οι επενδυτές, οι συνδικαλιστικές οργανώσεις, οι ερευνητές και οι δημοσιογράφοι έχουν το δικαίωμα να γνωρίζουν αυτές τις πληροφορίες και οι εταιρείες πρέπει να αποδεικνύουν ότι συμπεριφέρονται υπεύθυνα.»
Επόμενα βήματα
Η οδηγία θα τεθεί σε ισχύ 20 ημέρες μετά τη δημοσίευσή της στην Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Από την ημερομηνία εκείνη και έπειτα τα κράτη μέλη θα έχουν στη διάθεσή τους 18 μήνες για να την ενσωματώσουν στο εθνικό τους δίκαιο. Αυτό σημαίνει ότι έως τα μέσα του 2024 όλες οι επιχειρήσεις θα πρέπει να συμμορφώνονται με τις πρώτες διατάξεις της οδηγίας.
Η οδηγία περιλαμβάνει και μια ρήτρα επανεξέτασης: σε τέσσερα χρόνια θα αξιολογηθεί η αποτελεσματικότητα των νέων κανόνων και θα αποφασιστεί αν θα παραταθεί η ισχύς τους ή όχι.
