Σε κίνδυνο μπαίνει για τα κράτη μέλη που δεν σέβονται το κράτος δικαίου η πρόσβαση σε κονδύλια της Ευρωπαϊκής Ένωσης, σύμφωνα με το σχέδιο συμφωνίας των διαπραγματευτών Κοινοβουλίου και Συμβουλίου.
«Η σημερινή συμφωνία αποτελεί ορόσημο για την προστασία των αξιών της ΕΕ. Για πρώτη φορά, θεσπίζουμε έναν μηχανισμό που επιτρέπει στην ΕΕ να διακόπτει τη χρηματοδότηση κυβερνήσεων που δεν σέβονται τις αξίες μας, όπως το κράτος δικαίου», δήλωσε ο συνεισηγητής Petri Sarvamaa (ΕΛΚ, Φινλανδία) μετά την ολοκλήρωση των διαπραγματεύσεων την Πέμπτη.
«Για εμάς, ήταν ζωτικής σημασίας οι τελικοί δικαιούχοι να μην τιμωρούνται για παρατυπίες των κυβερνήσεών τους, συνεχίζοντας να λαμβάνουν τα κεφάλαια που τους αντιστοιχούν και στα οποία στηρίζονται, ακόμη και μετά την ενεργοποίηση του μηχανισμού αιρεσιμότητας. Μπορούμε να πούμε ευτυχώς ότι έχουμε επιτύχει συμφωνία για ένα ισχυρό σύστημα που θα εγγυάται την προστασία τους», δήλωσε η συνεισηγήτρια Eider Gardiazabal Rubial (Σοσιαλιστές, Ισπανία).
«Δεν καταλήξαμε σε συμβιβασμό όσον αφορά τις αξίες: διασφαλίσαμε ότι το κράτος δικαίου θα εξετάζεται στο πλαίσιο όλων των αξιών της ΕΕ που κατοχυρώνονται στις Συνθήκες, όπως η ανεξαρτησία της δικαιοσύνης. Κάθε παραβίαση του κράτους δικαίου θα καλύπτεται από τον μηχανισμό: από μεμονωμένες παραβιάσεις έως συστημικές ή επαναλαμβανόμενες παραβάσεις, για τις οποίες δεν υπήρχε μέχρι στιγμής κανένας μηχανισμός», δήλωσε ο κ. Sarvamaa.
«Οι Ευρωπαίοι πολίτες περιμένουν από εμάς να συνδεθεί η εκταμίευση των κονδυλίων της ΕΕ με τον σεβασμό του κράτους δικαίου. Ο μηχανισμός που συμφωνήθηκε σήμερα πετυχαίνει ακριβώς αυτό», κατέληξε η κ. Gardiazabal Rubial.
Ευρύτερος ορισμός των παραβάσεων του κράτους δικαίου
Οι ευρωβουλευτές κατάφεραν να διασφαλίσουν ότι οι νέοι κανόνες δεν θα εφαρμόζονται μόνο σε περίπτωση άμεσης κατάχρησης κονδυλίων της ΕΕ, όπως περιπτώσεις διαφθοράς ή απάτης, αλλά θα ισχύουν επίσης για συστημικές πτυχές που συνδέονται με τις θεμελιώδεις αξίες της ΕΕ, τις οποίες πρέπει να σέβονται όλα τα κράτη μέλη, όπως η ελευθερία, η δημοκρατία, η ισότητα και ο σεβασμός των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, συμπεριλαμβανομένων των δικαιωμάτων των μειονοτήτων.
Οι διαπραγματευτές του Κοινοβουλίου επέμειναν επίσης ότι η φορολογική απάτη και η φοροδιαφυγή θα πρέπει να θεωρούνται πιθανές παραβάσεις, συμπεριλαμβάνοντας τόσο μεμονωμένες περιπτώσεις, όσο και εκτεταμένα και επαναλαμβανόμενα φαινόμενα.
Επιπλέον, κατάφεραν να συμπεριλάβουν συγκεκριμένους όρους που αποσαφηνίζουν το πιθανό πεδίο εφαρμογής των παραβάσεων με την παράθεση συγκεκριμένων παραδειγμάτων, όπως η απειλή κατά της ανεξαρτησίας της δικαστικής εξουσίας, η μη διόρθωση αυθαίρετων/παράνομων αποφάσεων και ο περιορισμός των ένδικων μέσων.
Πρόληψη
Είναι πολύ σημαντικό το γεγονός ότι οι βουλευτές του ΕΚ κατόρθωσαν να συμπεριλάβουν ισχυρές προληπτικές πτυχές στον μηχανισμό: όχι μόνο μπορεί να ενεργοποιηθεί όταν αποδεικνύεται ότι μια παράβαση επηρεάζει άμεσα τον προϋπολογισμό, αλλά και όταν υπάρχει σοβαρός κίνδυνος να συμβεί κάτι τέτοιο, διασφαλίζοντας έτσι ότι ο μηχανισμός θα αποτρέπει πιθανές καταστάσεις στις οποίες τα κονδύλια της ΕΕ θα μπορούσαν να χρηματοδοτήσουν δράσεις που έρχονται σε σύγκρουση με τις Ευρωπαϊκές αξίες.
Προστασία των τελικών δικαιούχων
Για να διασφαλιστεί ότι οι τελικοί δικαιούχοι που εξαρτώνται από τη στήριξη της ΕΕ (π.χ. φοιτητές, γεωργοί ή ΜΚΟ) δεν θα τιμωρούνται για τις ενέργειες των κυβερνήσεών τους, οι ευρωβουλευτές επέμειναν ότι θα πρέπει να μπορούν να υποβάλουν καταγγελία στην Επιτροπή μέσω διαδικτυακής πλατφόρμας, η οποία θα πρέπει να τους βοηθήσει να εξασφαλίσουν ότι θα συνεχίσουν να λαμβάνουν τα οφειλόμενα ποσά. Η Επιτροπή θα έχει επίσης τη δυνατότητα να προβεί σε δημοσιονομική διόρθωση, μειώνοντας την επόμενη δόση της στήριξης της ΕΕ προς την αντίστοιχη χώρα.
Λειτουργία του μηχανισμού
Οι ευρωβουλευτές κατόρθωσαν να συντομεύσουν τον χρόνο που θα διαθέτουν τα θεσμικά όργανα της ΕΕ για την λήψη μέτρων κατά ενός κράτους μέλους, εάν εντοπιστούν κίνδυνοι εναντίον του κράτους δικαίου, σε 7 έως 9 μήνες κατ’ ανώτατο όριο, σε αντίθεση με τους 12-13 μήνες που είχαν αρχικά ζητηθεί από το Συμβούλιο.
Η Επιτροπή, αφού διαπιστώσει την ύπαρξη παράβασης, θα προτείνει την ενεργοποίηση του μηχανισμού αιρεσιμότητας κατά της αντίστοιχης κυβέρνησης της ΕΕ. Στη συνέχεια, το Συμβούλιο θα έχει στη διάθεσή του έναν μήνα για να εγκρίνει τα προτεινόμενα μέτρα (ή τρεις μήνες σε εξαιρετικές περιπτώσεις), με ειδική πλειοψηφία. Η Επιτροπή θα κάνει χρήση των δικαιωμάτων της για να συγκαλέσει το Συμβούλιο ώστε να διασφαλίσει την τήρηση της προθεσμίας.
Η προσωρινή συμφωνία πρέπει τώρα να εγκριθεί επίσημα από το Κοινοβούλιο και τους Υπουργούς της ΕΕ.
