Μείωση 77,2% σημείωσε το 2020 το πλεόνασμα του ταξιδιωτικού ισοζυγίου, που ανήλθε στα 3.526 εκατ. ευρώ, έναντι πλεονάσματος 15.435 εκατ. ευρώ το 2019, σύμφωνα με τα οριστικά στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος.
Η εξέλιξη αυτή οφείλεται στη μεγαλύτερη μείωση των ταξιδιωτικών εισπράξεων (κατά 13.860 εκατ. ευρώ ή 76,2%) από αυτή των ταξιδιωτικών πληρωμών (κατά 1.951 εκατ. ευρώ ή 71,1%). Η μείωση των ταξιδιωτικών εισπράξεων κατά το 2020 έναντι του 2019 ήταν αποτέλεσμα της μείωσης της εισερχόμενης κίνησης μη κατοίκων ταξιδιωτών κατά 78,2%, καθώς και της μείωσης της μέσης δαπάνης ανά διανυκτέρευση κατά 10 ευρώ ή 12,4% (2020: 67 ευρώ, 2019: 77 ευρώ).
Αναλυτικότερα, αύξηση κατά 9,1% παρουσίασε η μέση δαπάνη ανά ταξίδι (2020: 583 ευρώ, 2019: 535 ευρώ), καθώς και η μέση διάρκεια παραμονής, η οποία αυξήθηκε κατά 24,6% και διαμορφώθηκε στις 9 διανυκτερεύσεις (2019: 7 διανυκτερεύσεις). Ο συνολικός αριθμός διανυκτερεύσεων το 2020 παρουσίασε μείωση κατά 72,9% και διαμορφώθηκε στις 64.173 χιλ. διανυκτερεύσεις (2019: 236.547 χιλ. διανυκτερεύσεις).
Ταξιδιωτικές εισπράξεις
Οι ταξιδιωτικές εισπράξεις κατά το 2020 διαμορφώθηκαν στα 4.319 εκατ. ευρώ, παρουσιάζοντας μείωση κατά 76,2% σε σύγκριση με το 2019. Η εξέλιξη αυτή οφείλεται στη μείωση των εισπράξεων από τους κατοίκους των χωρών της ΕΕ-27 κατά 70,6%, οι οποίες διαμορφώθηκαν στα 2.858 εκατ. ευρώ, και αναλογούν στο 66,2% του συνόλου των εισπράξεων, καθώς και στην πτώση των εισπράξεων από τους κατοίκους των χωρών εκτός της ΕΕ-27 κατά 81,7%, οι οποίες διαμορφώθηκαν στα 1.452 εκατ. ευρώ.
Αναλυτικότερα, οι εισπράξεις από κατοίκους των χωρών της ζώνης του ευρώ διαμορφώθηκαν στα 2.405 εκατ. ευρώ το 2020, παρουσιάζοντας μείωση κατά 68,9% έναντι του προηγουμένου έτους, ενώ οι εισπράξεις από κατοίκους των χωρών της ΕΕ-27 εκτός της ζώνης του ευρώ διαμορφώθηκαν στα 453 εκατ. ευρώ, μειωμένες κατά 77,3%.
Όσον αφορά τις χώρες μεγαλύτερης προέλευσης ταξιδιωτών, οι εισπράξεις από τη Γερμανία μειώθηκαν κατά 61,7% και διαμορφώθηκαν στα 1.134 εκατ. ευρώ, ενώ οι εισπράξεις από τη Γαλλία μειώθηκαν κατά 66,3% και διαμορφώθηκαν στα 367 εκατ. ευρώ. Από τις χώρες εκτός της ΕΕ-27, πτώση κατά 70,5% παρουσίασαν οι εισπράξεις από το Ηνωμένο Βασίλειο, οι οποίες διαμορφώθηκαν στα 756 εκατ. ευρώ. Οι εισπράξεις από τις ΗΠΑ μειώθηκαν κατά 92,8% και διαμορφώθηκαν στα 86 εκατ. ευρώ, ενώ οι εισπράξεις από τη Ρωσία μειώθηκαν κατά 96,7% και διαμορφώθηκαν στα 14 εκατ. ευρώ.
Ταξιδιωτικές εισπράξεις ανά λόγο ταξιδιού
Αναφορικά με την κατανομή της ταξιδιωτικής δαπάνης μη κατοίκων στην Ελλάδα ανά λόγο ταξιδιού, ο κύριος όγκος των εισπράξεων σχετίζεται με ταξίδια για προσωπικούς λόγους, των οποίων το μερίδιο στο σύνολο των ταξιδιωτικών εισπράξεων διαμορφώθηκε σε 92,7% το 2020, έναντι 95,1% το 2019, ενώ οι συνολικές εισπράξεις των ταξιδιών για προσωπικούς λόγους μειώθηκαν κατά 76,8%.
Εντός της κατηγορίας αυτής, το μεγαλύτερο μερίδιο στο σύνολο των εισπράξεων έχουν τα ταξίδια αναψυχής (2020: 80,2%, 2019: 87,3%), από τα οποία οι εισπράξεις μειώθηκαν κατά 78,2% έναντι του προηγουμένου έτους και διαμορφώθηκαν στα 3.462 εκατ. ευρώ.
Τα ταξίδια για επίσκεψη σε συγγενείς/οικογένεια αντιστοιχούν στο 9,1% του συνόλου των ταξιδιωτικών εισπράξεων, ενώ παρουσίασαν μείωση στις εισπράξεις τους κατά 51,2%. Μείωση κατά 70,6% παρουσίασαν τα ταξίδια για λόγους υγείας και οι συναφείς εισπράξεις διαμορφώθηκαν στα 17 εκατ. ευρώ. Τέλος, οι εισπράξεις από ταξίδια για επαγγελματικούς λόγους εμφάνισαν μείωση κατά 64,9%, παρουσιάζοντας όμως αύξηση της συμμετοχής τους επί του συνόλου των ταξιδιωτικών εισπράξεων (2020: 7,3%, 2019: 4,9%).
Εισερχόμενη ταξιδιωτική κίνηση
Όπως προαναφέρθηκε, η εισερχόμενη ταξιδιωτική κίνηση το 2020 μειώθηκε κατά 78,2% και διαμορφώθηκε στις 7.406 χιλ. ταξιδιώτες, έναντι 34.005 χιλ. ταξιδιωτών το 2019. Ειδικότερα, η ταξιδιωτική κίνηση μέσω αεροδρομίων μειώθηκε κατά 73,2%, ενώ αυτή μέσω οδικών σταθμών μειώθηκε κατά 83,8%. Στη διαμόρφωση της ταξιδιωτικής κίνησης συνέβαλαν οι χώρες της ΕΕ-27, με ποσοστό συμμετοχής 66,0%, και οι χώρες εκτός της ΕΕ-27, με ποσοστό 33,6%. Το 2020, η ταξιδιωτική κίνηση από τις χώρες της ΕΕ-27 μειώθηκε κατά 73,6% σε σύγκριση με το 2019.
Η εξέλιξη αυτή οφείλεται στη μείωση κατά 68,9% της ταξιδιωτικής κίνησης από τις χώρες της ζώνης του ευρώ, η οποία διαμορφώθηκε στις 3.447 χιλ. ταξιδιώτες, καθώς και της ταξιδιωτικής κίνησης από τις χώρες της ΕΕ-27 εκτός της ζώνης του ευρώ κατά 80,7%, η οποία διαμορφώθηκε στις 1.442 χιλ. ταξιδιώτες. Η ταξιδιωτική κίνηση από τις χώρες εκτός της ΕΕ-27 παρουσίασε πτώση κατά 80,6% και διαμορφώθηκε στις 2.485 χιλ. ταξιδιώτες.
Ειδικότερα, μείωση κατά 62,1% εμφάνισε η ταξιδιωτική κίνηση από τη Γερμανία, η οποία διαμορφώθηκε στις 1.526 χιλ. ταξιδιώτες, ενώ η ταξιδιωτική κίνηση από τη Γαλλία μειώθηκε κατά 69,6% και διαμορφώθηκε στις 469 χιλ. ταξιδιώτες έναντι του προηγουμένου έτους. Τέλος, από τις χώρες εκτός της ΕΕ-27, πτώση κατά 69,5% παρουσίασε η ταξιδιωτική κίνηση από το Ηνωμένο Βασίλειο, η οποία διαμορφώθηκε στις 1.069 χιλ. ταξιδιώτες. Η ταξιδιωτική κίνηση από τις ΗΠΑ μειώθηκε κατά 91,0% και διαμορφώθηκε στις 107 χιλ. ταξιδιώτες, ενώ η αντίστοιχη κίνηση από τη Ρωσία επίσης μειώθηκε κατά 95,6% και διαμορφώθηκε στις 26 χιλ. ταξιδιώτες.
Διανυκτερεύσεις
Οι διανυκτερεύσεις ταξιδιωτών στην Ελλάδα διαμορφώθηκαν στις 64.173 χιλ. το 2020, έναντι 236.547 χιλ. το 2019, παρουσιάζοντας μείωση κατά 72,9%. Το γεγονός αυτό οφείλεται στην πτώση κατά 67,2% των διανυκτερεύσεων των κατοίκων των χωρών της ΕΕ-27, καθώς και στην πτώση των διανυκτερεύσεων των κατοίκων των χωρών εκτός της ΕΕ-27 κατά 79,5%.
Η μείωση των διανυκτερεύσεων των κατοίκων των χωρών της ΕΕ-27 αντανακλά τη μείωση των διανυκτερεύσεων από τις χώρες της ζώνης του ευρώ κατά 63,0% και των διανυκτερεύσεων από τις χώρες της ΕΕ-27 εκτός της ζώνης του ευρώ κατά 78,8%. Οι διανυκτερεύσεις από τη Γερμανία και τη Γαλλία μειώθηκαν κατά 54,0% και 64,6%, αντιστοίχως. Από τις χώρες εκτός της ΕΕ-27, οι διανυκτερεύεις από το Ηνωμένο Βασίλειο μειώθηκαν κατά 65,6%. Πτώση κατά 88,8% παρουσίασαν επίσης οι διανυκτερεύσεις από τις ΗΠΑ, ενώ αυτές από τη Ρωσία μειώθηκαν κατά 96,1%.
Κρουαζιέρες
H Τράπεζα της Ελλάδος διεξάγει από το 2012 συμπληρωματική έρευνα στον τομέα της κρουαζιέρας, με σκοπό τον εμπλουτισμό των στατιστικών στοιχείων που αντλούνται από την Έρευνα Συνόρων. Ακολουθώντας την παγιωμένη πλέον μεθοδολογία, για το 2020 συλλέχθηκαν λεπτομερή στοιχεία από 16 ελληνικούς λιμένες, τα οποία κάλυψαν το 75,5% των συνολικών αφίξεων κρουαζιερόπλοιων στη χώρα.
Κατά την επισκοπούμενη περίοδο καταγράφηκαν 159 αφίξεις κρουαζιερόπλοιων (2019: 3.914 αφίξεις), με 68 χιλ. επισκέψεις επιβατών, έναντι 5.566 χιλ. επισκέψεων επιβατών το 2019. Από τη συμπληρωματική έρευνα προέκυψε ότι το 77,2% των επιβατών ήταν διερχόμενοι επισκέπτες, οι οποίοι κατά μέσο όρο πραγματοποίησαν 2,0 στάσεις σε ελληνικά λιμάνια, όσες και τo 2019.
Το 2020, οι συνολικές εισπράξεις από επιβάτες κρουαζιέρας μειώθηκαν κατά 98,2% σε σύγκριση με το 2019 και ανήλθαν στα 10 εκατ. ευρώ, εκ των οποίων 1 εκατ. ευρώ συμπεριλαμβάνεται στα καταγραφόμενα στοιχεία από την Έρευνα Συνόρων, καθώς αφορούν ταξιδιώτες που αναχώρησαν από την Ελλάδα (last port), ενώ 9 εκατ. ευρώ αντιπροσωπεύουν πρόσθετα έσοδα που καταγράφονται στη συμπληρωματική έρευνα.
Το κυριότερο λιμάνι από πλευράς εισπράξεων κρουαζιέρας είναι το λιμάνι του Ηρακλείου, με συμμετοχή 56,4% επί του συνόλου. Ακολουθούν το λιμάνι του Πειραιά και το λιμάνι της Κέρκυρας, με 23,6% και 6,3% των εισπράξεων, αντιστοίχως. Οι επτά σημαντικότεροι λιμένες αφίξεως κρουαζιερόπλοιων καλύπτουν το 97,0% των συνολικών εισπράξεων από κρουαζιέρες και το 92,8% των συνολικών επισκέψεων επιβατών.
Οι συνολικές διανυκτερεύσεις εκτός κρουαζιερόπλοιων μειώθηκαν κατά 97,3% και διαμορφώθηκαν στις 145 χιλ. διανυκτερεύσεις, επηρεάζοντας αρνητικά τη διαμόρφωση των εισπράξεων από την κρουαζιέρα. Οι συνολικοί επιβάτες κρουαζιέρας για την επισκοπούμενη περίοδο εκτιμώνται σε 34 χιλιάδες, παρουσιάζοντας μείωση κατά 98,8% σε σύγκριση με το 2019.
Ταξιδιωτικό ισοζύγιο ανά περιφέρεια
Όπως προκύπτει από την Έρευνα Συνόρων, οι ταξιδιωτικές εισπράξεις το 2020 διαμορφώθηκαν στα 4.310 εκατ. ευρώ. Ο κύριος όγκος των εισπράξεων, σε ποσοστό 86,7% του συνόλου, πραγματοποιήθηκε σε πέντε περιφέρειες, ως εξής: Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου (1.257 εκατ. ευρώ), Περιφέρεια Κρήτης (861 εκατ. ευρώ), Περιφέρεια Αττικής (761 εκατ. ευρώ), Περιφέρεια Ιονίων Νήσων (446 εκατ. ευρώ) και Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας (412 εκατ. ευρώ). Στο σύνολο των υπόλοιπων περιφερειών (Πελοποννήσου, Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης, Θεσσαλίας, Ηπείρου, Δυτικής Ελλάδας, Στερεάς Ελλάδας, Δυτικής Μακεδονίας και Βορείου Αιγαίου) οι εισπράξεις διαμορφώθηκαν στα 572 εκατ. ευρώ.
Το 2020, οι ταξιδιώτες που επισκέφθηκαν την Ελλάδα πραγματοποίησαν συνολικά 8.288 χιλ. επισκέψεις στις 13 περιφέρειες της χώρας. Ο αριθμός αυτός είναι μεγαλύτερος από τη συνολική εισερχόμενη ταξιδιωτική κίνηση, καθώς ένας ταξιδιώτης μπορεί να επισκεφθεί περισσότερες από μία περιφέρειες κατά τη διάρκεια του ταξιδιού του.
Ο μεγαλύτερος όγκος των επισκέψεων, σε ποσοστό 85,9% του συνόλου, πραγματοποιήθηκε σε έξι περιφέρειες, ως εξής: Περιφέρεια Αττικής (1.622 χιλ.), Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου (1.573 χιλ.), Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας (1.280 χιλ.), Περιφέρεια Κρήτης (1.236 χιλ.), Περιφέρεια Ιονίων Νήσων (805 χιλ.) και Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης (602 χιλ.). Στο σύνολο των υπόλοιπων περιφερειών (Πελοποννήσου, Ηπείρου, Δυτικής Ελλάδας, Θεσσαλίας, Στερεάς Ελλάδας, Δυτικής Μακεδονίας και Βορείου Αιγαίου) πραγματοποιήθηκαν 1.171 χιλ. επισκέψεις.
Οι διανυκτερεύσεις ταξιδιωτών στην Ελλάδα διαμορφώθηκαν στις 64.053 χιλ. την επισκοπούμενη περίοδο. Σύμφωνα με την κατανομή των διανυκτερεύσεων στις 13 περιφέρειες της χώρας, το 82,3% των διανυκτερεύσεων πραγματοποιήθηκε σε πέντε περιφέρειες, ως εξής: Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου (13.628 χιλ.), Περιφέρεια Αττικής (12.466 χιλ.), Περιφέρεια Κρήτης (10.510 χιλ.), Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας (9.168 χιλ.) και Περιφέρεια Ιονίων Νήσων (6.914 χιλ.). Στο σύνολο των υπόλοιπων περιφερειών (Πελοποννήσου, Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης, Θεσσαλίας, Δυτικής Ελλάδας, Ηπείρου, Στερεάς Ελλάδας, Δυτικής Μακεδονίας και Βορείου Αιγαίου) πραγματοποιήθηκαν 11.368 χιλ. διανυκτερεύσεις.
Μεθοδολογικό σημείωμα
Οι ειδικές ταξιδιωτικές συνθήκες και συμπεριφορές που διαμορφώθηκαν από τον παγκόσμιο αντίκτυπο της πανδημίας του κορονοϊού (COVID-19) και οι συνακόλουθοι περιορισμοί στις διεθνείς μετακινήσεις είχαν ως άμεσο αποτέλεσμα την αναστολή της Έρευνας Συνόρων από τις 15/3 και μέχρι 1/7.
Για τη διασφάλιση της διαχρονικής συγκρισιμότητας των παραγόμενων στατιστικών, εφαρμόστηκε η ακόλουθη προσέγγιση:
1. Ανά συνοριακό σταθμό εκτιμήθηκε το ποσοστό της εισερχόμενης και εξερχόμενης κίνησης που αναλογεί στην περίοδο 16/3-30/6.
2. Για την κάλυψη της περιόδου 16/3-30/6 εκτιμήθηκαν συντελεστές παρέκτασης (extrapolation factors) για τις κύριες ταξιδιωτικές ροές ανά τύπο συνοριακού σημείου, με χρήση των αναλυτικών στοιχείων επίσημης κίνησης των συνοριακών σταθμών και σε συνδυασμό με ιστορικά στοιχεία κατανομής ταξιδιωτικών ροών ανά μήνα και συνοριακό σταθμό.
Από τον Ιούλιο του 2020 η Έρευνα Συνόρων διενεργείται και πάλι κανονικά.
