«Σκληρό πόκερ» με τα ρωσικά και ουκρανικά σιτάρια βρίσκεται σε εξέλιξη πολλές εβδομάδες και πλέον εμπλέκεται μια σειρά χωρών, χωρίς ωστόσο να διαφαίνεται βιώσιμη συμφωνία το επόμενο διάστημα. Οι Ουκρανοί με την αιτιολογία της ασφάλειας των θαλασσίων οδών για την εξαγωγή των σιτηρών τους ζητούν αντιπλοϊκά όπλα από τη Δύση.
Προφανώς κάτι τέτοιο θα ήταν «κόκκινο πανί» για τους Ρώσους που από την πλευρά τους ζητούν άρση των ναρκοπεδίων στα ανοικτά της Οδησσού για την προσέγγιση δικών τους εμπορικών πλοίων. Για Δούρειο Ίππο μιλούν οι Ουκρανοί που φοβούνται ότι η άρση των ναρκοπεδίων θα «ανοίξει δρόμο» για αποβατική επέμβαση των Ρώσων στο σημαντικότερο λιμάνι της Μαύρης Θάλασσας, που παραμένει βεβαίως υπό ουκρανικό έλεγχο.
Στο παιχνίδι μπαίνουν οι Τούρκοι που φέρονται να έχουν εξασφαλίσει την εισαγωγή ρωσικών σιτηρών για τις ανάγκες της οικονομίας και του πληθυσμού τους. Την ίδια στιγμή συζητούν την παροχή ναυτικής προστασίας στα ουκρανικά εμπορεύματα και κυρίως τρόφιμα που θα φύγουν από την Οδησσό.
Το ίδιο και οι Βρετανοί, που στα πλαίσια της δυτικής βοήθειας προς την Ουκρανία θα μπορούσαν επίσης να προσπαθήσουν να εξασφαλίσουν τις εξαγωγές σιτηρών. Βεβαίως μια τόσο ενεργή εμπλοκή των Βρετανών θα είχε άλλες πολύ σοβαρές και ίσως ανεξέλεγκτες συνέπειες.
Στο πλαίσιο αυτό, ο Ουκρανός πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι δήλωσε ότι ενδέχεται έως και 75 εκατομμύρια τόνοι σιτηρών να παραμείνουν εγκλωβισμένοι στην Ουκρανία μέχρι το ερχόμενο φθινόπωρο, προσθέτοντας, ακριβώς, ότι το Κίεβο θέλει αντιπλοϊκά όπλα που θα μπορούσαν να εξασφαλίσουν την ασφαλή διέλευση των εξαγωγών του.
Η Ουκρανία, τόνισε ο Ζελένσκι σε μια ενημέρωση δημοσιογράφων στο Κίεβο, έχει συζητήσει με τη Βρετανία και την Τουρκία την ιδέα του Πολεμικού Ναυτικού μιας τρίτης χώρας που θα εγγυάται τη διέλευση των ουκρανικών εξαγωγών σιτηρών μέσω της Μαύρης Θάλασσας.
Ωστόσο, η ισχυρότερη εγγύηση για την ασφαλή τους διέλευση θα ήταν τα ουκρανικά όπλα, είπε σε δημοσιογράφους.
NYT: Το μεγάλο δίλημμα με το κλεμμένο ουκρανικό σιτάρι
Προειδοποίηση ότι η Ρωσία επιχειρεί να πουλήσει κλεμμένα ουκρανικά σιτηρά σε χώρες που πλήττονται από ξηρασία στην Αφρική απηύθυναν οι Ηνωμένες Πολιτείες, σύμφωνα με δημοσίευμα των New York Times.
Κατά το δημοσίευμα, το οποίο επικαλείται τηλεγράφημα του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, στα μέσα Μαΐου οι Ηνωμένες Πολιτείες έστειλαν προειδοποίηση σε 14 χώρες, κυρίως στην Αφρική, ότι τρία ρωσικά φορτηγά πλοία έφυγαν από λιμάνια κοντά στην Ουκρανία φορτωμένα με «κλεμμένα ουκρανικά σιτηρά». Η αμερικανική προειδοποίηση όξυνε το δίλημμα για τις αφρικανικές χώρες, πολλές από τις οποίες αισθάνονται ήδη παγιδευμένες μεταξύ Ανατολής και Δύσης.
Ο συναγερμός που σήμανε η Ουάσιγκτον ενίσχυσε τις κατηγορίες της ουκρανικής κυβέρνησης ότι η Ρωσία έχει κλέψει έως και 500.000 τόνους ουκρανικών σιτηρών, αξίας 100 εκατομμυρίων δολαρίων (περίπου 93 εκατ. ευρώ), από την έναρξη του πολέμου τον Φεβρουάριο. Μεγάλο μέρος τους μεταφέρθηκε με φορτηγά σε λιμάνια της Κριμαίας που ελέγχεται από τη Ρωσία και στη συνέχεια φορτώθηκε σε πλοία, ορισμένα από τα οποία έχουν βρεθεί στο στόχαστρο κυρώσεων της Δύσης, σύμφωνα με Ουκρανούς αξιωματούχους.
Την Παρασκευή, ο επικεφαλής της Αφρικανικής Ένωσης και πρόεδρος της Σενεγάλης, Μακί Σαλ, συναντήθηκε στη Ρωσία με τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν, σε μια προσπάθεια να εξασφαλίσει προμήθειες σιτηρών. Αναλυτές ανέφεραν ότι το ταξίδι, κατά το οποίο ο κ. Σαλ αναφέρθηκε στον «αγαπητό του φίλο Βλαντιμίρ», προσέφερε στον Ρώσο πρόεδρο ένα ακόμη εργαλείο στην προσπάθειά του να υπονομεύσει τη διεθνή απάντηση στη ρωσική εισβολή.
Ωστόσο, πολλά αφρικανικά κράτη είναι ήδη αμφίθυμα σχετικά με την εκστρατεία κυρώσεων της Δύσης κατά της Ρωσίας, για λόγους που περιλαμβάνουν -μεταξύ άλλων- την εξάρτησή τους από ρωσικά όπλα. Επιπλέον, η Αφρική είναι ιδιαίτερα ευάλωτη στην επισιτιστική κρίση.
Σε ό,τι αφορά τα σιτηρά, η Ρωσία και η Ουκρανία συνήθως παρέχουν περίπου το 40% των αναγκών της Αφρικής, στην οποία οι τιμές του σιταριού έχουν αυξηθεί κατά 23% τον τελευταίο χρόνο, σύμφωνα με τα Ηνωμένα Έθνη. Κατά τον ΟΗΕ, στο Κέρας της Αφρικής περισσότεροι από 17 εκατ. άνθρωποι έχουν επηρεαστεί από την επισιτιστική κρίση. Στη Σομαλία, δε, πάνω από 200.000 άνθρωποι βρίσκονται στα πρόθυρα του λιμού.
Αντιμέτωπες με ένα τόσο μεγάλο ζήτημα, πολλές αφρικανικές χώρες είναι πιθανό να αγοράσουν σιτηρά που προμηθεύει η Ρωσία, ανεξάρτητα από το πού προέρχονται, δήλωσε ο Χασάν Κανένγιε, διευθυντής του Διεθνούς Ινστιτούτου Στρατηγικών Μελετών HORN, ενός ερευνητικού φορέα στην Κένυα. «Αυτό δεν είναι δίλημμα», είπε και πρόσθεσε ότι η ανάγκη για φαγητό είναι τόσο σοβαρή που δεν τίθεται θέμα συζήτησης.
Ουκρανοί αξιωματούχοι δήλωσαν ότι η λύση στην επισιτιστική κρίση της Αφρικής είναι να ασκηθεί μεγαλύτερη πίεση παγκοσμίως για τον τερματισμό του πολέμου. Υπάρχει μια «απλή απάντηση», είπε ο Τάρας Βισότσκι, αναπληρωτής υπουργός Γεωργίας της Ουκρανίας: «Σταματήστε τον πόλεμο».
Ο κ. Βισότσκι και άλλοι Ουκρανοί υπουργοί κατηγορούν τη Ρωσία εδώ και μήνες ότι κλέβει σιτηρά από τα εδάφη που κατέχει στον νότο της Ουκρανίας. Όπως καταγγέλλουν, μεγάλο μέρος των σιτηρών έχει κλαπεί από αποθηκευτικούς χώρους σε κατεχόμενα τμήματα των περιοχών Ζαπορίζια, Χερσώνα, Ντονέτσκ και Λουγκάνσκ.
Οι πρώτες αναφορές για κλοπές σιτηρών εμφανίστηκαν στα μέσα Μαρτίου. Όπως τονίζουν οι ΝΥΤ, σχολιαστές ρωσικών κρατικών τηλεοπτικών σταθμών κομπάζουν δημόσια για τις κατασχέσεις, λέγοντας ότι η Ρωσία σκοπεύει να συνεχίσει αυτήν την τακτική. Οι Ρώσοι έκλεψαν επίσης γεωργικά μηχανήματα αξίας 15 έως 20 εκατομμυρίων δολαρίων, κατήγγειλε ο κ. Βισότσκι.
Μεγάλο μέρος των κλεμμένων σιτηρών, σύμφωνα με Ουκρανούς αξιωματούχους, καταλήγει σε λιμάνια όπως της Σεβαστούπολης, στη χερσόνησο της Κριμαίας, την οποία η Ρωσία έχει καταλάβει από το 2014. Στα τέλη Απριλίου, Ουκρανοί αξιωματούχοι δημοσίευσαν βίντεο με φορτηγά, τα οποία -κατά την ουκρανική πλευρά- ήταν γεμάτα σιτηρά. Σε μια ανάλυση του βίντεο, οι New York Times επιβεβαίωσαν ότι προέρχεται από την -κατεχόμενη από τη Ρωσία- Μελιτόπολη, με την οχηματοπομπή να κατευθύνεται νοτιοδυτικά, σε έναν κεντρικό δρόμο προς την Κριμαία.
Την ίδια ώρα, τουλάχιστον 10 πλοία έχουν εξάγει κλεμμένα σιτηρά μέσω του λιμανιού της Σεβαστούπολης από τα τέλη Φεβρουαρίου, σύμφωνα με την ουκρανική πλευρά. Τον περασμένο μήνα, τρία ρωσικά πλοία που χαρακτηρίστηκαν από το Στέιτ Ντιπάρτμεντ ως ύποπτα για μεταφορά κλεμμένων σιτηρών -τα Matros Koshka, Matros Pozynich και Mikhail Nenashev- πέρασαν από τα Στενά του Κερτς, που χωρίζουν την Κριμαία από τη Ρωσία, και διάφορα λιμάνια στην ανατολική Μεσόγειο.
Κάποιες φορές ελλιμενίστηκαν στην Τουρκία ή τη Συρία, σύμφωνα με τους ΝΥΤ. Άλλες φορές, σύμφωνα με ιστοσελίδες που παρακολουθούν τη θαλάσσια κυκλοφορία, έκλεισαν τους αναμεταδότες τους ενώ διέσχιζαν τη Μεσόγειο, πιθανώς για να κρύψουν τον τελικό προορισμό τους.
Ο προσδιορισμός της προέλευσης μιας αποστολής σιτηρών δεν είναι εύκολος, αλλά μια ένδειξη θα μπορούσε να είναι εάν η Ρωσία πουλά σε πολύ χαμηλή τιμή, δήλωσε ένας Αμερικανός αξιωματούχος. Αρκετοί ξένοι αξιωματούχοι δήλωσαν στο μεταξύ ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες τους ζήτησαν -σε πνεύμα συνεργασίας- να διασφαλίσουν ότι η χώρα τους δεν θα αγοράσει κλεμμένα ουκρανικά σιτηρά.
Η Τουρκία, όπως τονίζουν οι ΝΥΤ, βρίσκεται στο επίκεντρο των προσπαθειών για τον εντοπισμό κλεμμένων ουκρανικών σιτηρών, επειδή τα ρωσικά πλοία που φεύγουν από την Κριμαία συνήθως διέρχονται από τα τουρκικά ύδατα. Την Παρασκευή, ο πρέσβης της Ουκρανίας στην Τουρκία κάλεσε τις Αρχές να ερευνήσουν την προέλευση των σιτηρών που μεταφέρθηκαν από τη Ρωσία. Εκπρόσωπος του υπουργείου Εξωτερικών της Τουρκίας δεν απάντησε σε αίτημα των ΝΥΤ για σχόλιο.
