Η ενεργειακή αναβάθμιση ενός μεγάλου μέρους του υφιστάμενου κτιριακού αποθέματος, αναμένεται να έχει ευεργετική επίδραση στην απασχόληση των εργαζομένων στα τεχνικά επαγγέλματα που δραστηριοποιούνται στον κλάδο της κατασκευής κτιρίων.
Η βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης του κτιριακού αποθέματος αναμένεται να οδηγήσει στη δημιουργία και διατήρηση πάνω από 22.000 νέων θέσεων εργασίας πλήρους απασχόλησης στην Ελλάδα, αλλά, το μεγάλο στοίχημα που πρέπει να κερδηθεί είναι αυτό της αναβάθμισης των γνώσεων, δεξιοτήτων και ικανοτήτων του εμπλεκόμενου ανθρώπινου δυναμικού, για να βελτιωθεί η προστιθέμενη αξία στα παρεχόμενα προϊόντα και υπηρεσίες.
Αυτό αναφέρεται στα συμπεράσματα ερευνητικού κειμένου του επιστημονικού συνεργάτη της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Βιοτεχνών Αλουμινοσιδηροκατασκευαστών, Στέλιου Λαμπρακόπουλου, η οποία δημοσιεύτηκε από το Ινστιτούτο Μικρομεσαίων της ΓΣΕΒΕΕ και αφορά στην εξέλιξη του κατασκευαστικού κλάδου: «από τη δημιουργία στη συντήρηση του κτιριακού αποθέματος».
Στο ερευνητικό κείμενο παρουσιάζεται η εξέλιξη και ο μετασχηματισμός του κατασκευαστικού κλάδου που ασχολείται με τον κτιριακό τομέα. Μελετώνται οι τάσεις ανακαίνισης και ενεργειακής αναβάθμισης του υφιστάμενου κτιριακού αποθέματος, καθώς και οι παράγοντες που συμβάλουν σε αυτές.
Παρουσιάζονται οι επιδράσεις του φαινομένου τόσο στην εθνική οικονομία, όσο και στο περιβάλλον. Γίνεται αναφορά στην εισαγωγή νέων τεχνολογιών στην κατασκευή των κτιρίων και ο τρόπος που συμβάλουν στην εξοικονόμηση ενέργειας.
Στη συνέχεια χαρτογραφούνται τα επαγγέλματα που δραστηριοποιούνται στην αναβάθμιση του κτιριακού αποθέματος και καταγράφονται οι επιδράσεις της τάσης στον κλάδο και τα συναφή τεχνικά επαγγέλματα.
Τέλος, διαμορφώνονται οι βασικοί άξονες προτάσεων για την υποστήριξη των επιχειρήσεων και των τεχνικών επαγγελμάτων, στο πλαίσιο της διαφαινόμενης περαιτέρω αύξησης της τάσης αναβάθμισης του κτιριακού αποθέματος.
Συμπεράσματα
Η επικείμενη ενεργειακή αναβάθμιση ενός μεγάλου μέρους του υφιστάμενου κτιριακού αποθέματος, αναμένεται να έχει ευεργετική επίδραση στην απασχόληση των εργαζομένων στα τεχνικά επαγγέλματα που δραστηριοποιούνται στον κλάδο της κατασκευής κτιρίων. Η βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης του κτιριακού αποθέματος αναμένεται να οδηγήσει στη δημιουργία και διατήρηση πάνω από 22.000 νέων θέσεων εργασίας πλήρους απασχόλησης στην Ελλάδα.
Βέβαια, το μεγάλο στοίχημα που πρέπει να κερδηθεί, είναι αυτό της αναβάθμισης των γνώσεων, δεξιοτήτων και ικανοτήτων του εμπλεκόμενου ανθρώπινου δυναμικού, κάτι που θα βελτιώσει την προστιθέμενη αξία στα παρεχόμενα προϊόντα και υπηρεσίες.
Η ανάπτυξη νέων και πράσινων δεξιοτήτων (green skills) στον κατασκευαστικό τομέα είναι ζωτικής σημασίας για την επίτευξη των στόχων για τα κτίρια και τη διασφάλιση μακροπρόθεσμων επιδόσεων.
Οι προτάσεις ως προς την υλοποίηση του σχεδίου ενεργειακής αναβάθμισης του κτιριακού τομέα μπορούν να κινηθούν σε δύο κύριους άξονες. Ο πρώτος άξονας αφορά την παροχή κατάλληλων χρηματοδοτικών εργαλείων, ενώ ο δεύτερος θα πρέπει να επικεντρωθεί στην εκπαίδευση του ανθρώπινου δυναμικού των τεχνικών επαγγελμάτων και την αναβάθμιση των δεξιοτήτων τους.
Όσον αφορά τις προτάσεις για τα χρηματοδοτικά εργαλεία, αυτές οφείλουν να κινηθούν σε δύο διαφορετικές κατευθύνσεις. Η πρώτη κατεύθυνση αφορά την παροχή κατάλληλων χρηματοδοτικών εργαλείων για τις επιχειρήσεις, έτσι ώστε να μπορέσουν να εναρμονιστούν με τις απαιτήσεις για ενεργειακά αποδοτικές κατασκευές.
Τα χρηματοδοτικά εργαλεία προς τις επιχειρήσεις που θα σχεδιαστούν ενόψει και της νέας Προγραμματικής Περιόδου 2021-2027, αλλά και της Ευρωπαϊκής πρωτοβουλίας Renovation Wave, θα πρέπει να είναι ευέλικτα και να δίνουν τη δυνατότητα στις επιχειρήσεις να βελτιώσουν εξοπλισμό και ανθρώπινο δυναμικό. Επίσης θα πρέπει να ληφθεί σοβαρά υπόψη η παροχή συγκεκριμένων εργαλείων για τη διευκόλυνση του ψηφιακού μετασχηματισμού του κλάδου και την προσαρμογή του στην επερχόμενη 4η Βιομηχανική Επανάσταση.
Ταυτόχρονα, οφείλεται να ενισχυθεί η εξωστρέφεια των ελληνικών μικρών επιχειρήσεων, έτσι ώστε να μπορέσουν αυτές με τη σειρά τους να απευθυνθούν στο καταναλωτικό κοινό της ΕΕ, καθώς, όπως έχει αναφερθεί, αναμένεται να γίνουν εκτεταμένες ενεργειακές αναβαθμίσεις σε όλα τα κράτη μέλη.
Σε κάθε περίπτωση, οι συγκεκριμένοι χρηματοδοτικοί μηχανισμοί και προγράμματα θα σχεδιάζονται στη βάση των ίδιων κατευθύνσεων που έχουν τεθεί στο πλαίσιο του ΕΣΕΚ, οι οποίες ενδεικτικά περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων, τη μεγιστοποίηση της αναμενόμενης μόχλευσης πόρων, την αποδοτικότερη χρήση των διαθέσιμων δημόσιων πόρων, την υιοθέτηση καινοτόμων εργαλείων χρηματοδότησης, την πιο ενεργή κινητοποίηση του εγχώριου χρηματοπιστωτικού τομέα και τη μεγιστοποίηση των συνεργειών μεταξύ των διαφορετικών στόχων πολιτικής.
Ένα ακόμη μέτρο το οποίο θα μπορούσε να εφαρμοστεί είναι η μείωση του συντελεστή ΦΠΑ για ορισμένα προϊόντα, υλικά ή υπηρεσίες προκειμένου να ενθαρρυνθεί η εφαρμογή μέτρων ενεργειακής απόδοσης, κάτι που προβλέπεται και στη Σύσταση (ΕΕ) 2019/1658 (25/09/2019).
Ο δεύτερος άξονας θα πρέπει να εστιάσει στην αναβάθμιση των προσόντων του ανθρώπινου δυναμικού των τεχνικών επαγγελμάτων, η οποία θα έχει ως τελικό αποτέλεσμα την πιστοποίηση των προσόντων μέσω κατάλληλων μηχανισμών (ΕΟΠΠΕΠ ή ανεξάρτητος διαπιστευμένος φορέας). Πιθανόν σε ορισμένα επαγγέλματα να απαιτηθεί δημιουργία σύγχρονων επαγγελματικών περιγραμμάτων ή επικαιροποίηση των υπαρχόντων. Σε επόμενο στάδιο θα πρέπει να αναπτυχθούν σύγχρονα εκπαιδευτικά προγράμματα εστιασμένα σε εργαζόμενους του κλάδου με σχετική προϋπηρεσία.
Μέσω αυτής της διαδικασίας θα πρέπει να ενσωματωθούν νέες αναδυόμενες δεξιότητες δίδοντας βαρύτητα στις πράσινες δεξιότητες. Παράλληλα, θα πρέπει να γίνει πρόβλεψη για ταυτόχρονη αναβάθμιση των υφιστάμενων δεξιοτήτων, ειδικά σε αυτές που εντοπίζεται έλλειψη.
Η διαδικασία αυτή θα αποτελέσει μία πρώτης τάξεως ευκαιρία για τη θεσμοθέτηση και την αδειοδότηση ορισμένων τεχνικών επαγγελμάτων για τα οποία δεν υφίσταται συγκεκριμένο θεσμικό πλαίσιο.
Σημαντικό στοιχείο είναι η σύνδεση της τεχνικής εκπαίδευσης με την αγορά εργασίας και η αύξηση των διαθέσιμων θέσεων μαθητείας. Η μαθητεία θεωρείται ζωτικής σημασίας για την ανάπτυξη βασικών δεξιοτήτων και τη βελτίωση της απασχόλησης των νέων επαγγελματιών σε όλο τον τομέα των κατασκευών. Είναι σημαντικό να γίνουν περισσότερες ενέργειες με στόχο την ενθάρρυνση των εργοδοτών να δημιουργήσουν θέσεις μαθητείας στις επιχειρήσεις τους και στα έργα που υλοποιούν.
Να ενισχυθεί η αμοιβαία αναγνώριση των προσόντων εντός της ΕΕ. Μία από τις βασικές προϋποθέσεις για την αμοιβαία αναγνώριση των προσόντων είναι η δημιουργία «ζωνών αμοιβαίας εμπιστοσύνης», δηλαδή η αμοιβαία κατανόηση των προσόντων όσον αφορά τη φύση, το περιεχόμενο και τη σημασία τους στην αγορά εργασίας. Αυτό το μέτρο αναμένεται να ενισχύσει την κινητικότητα μεταξύ των εργαζομένων στην ΕΕ, καθώς όπως αναφέρθηκε αναμένεται σημαντικό κύμα ενεργειακής αναβάθμισης του υφιστάμενου κτιριακού αποθέματος σε όλα τα κράτη μέλη.
Τέλος, η ΓΣΕΒΒΕ σε συνεργασία με τις ομοσπονδίες μέλη της θα μπορούσαν να σχεδιάσουν και να υλοποιήσουν συγκεκριμένες δράσεις ενημέρωσης και εκπαίδευσης του συνόλου των καταναλωτών, με σκοπό την εξοικείωση με τις απαιτήσεις και τις προκλήσεις της ενεργειακής μετάβασης και της αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής. Στόχος είναι να επιτευχθεί μία ολοκληρωμένη ενημέρωση, ευαισθητοποίηση και κατάρτιση των καταναλωτών στα ενεργειακά και περιβαλλοντικά θέματα, ώστε τελικά να υιοθετήσουν έναν περιβαλλοντικά φιλικότερο τρόπο ζωής και να επιλέξουν περιβαλλοντικά φιλικές τεχνολογίες μέσω συγκεκριμένων κριτηρίων λήψης αποφάσεων. Σε κάθε περίπτωση, οι καταναλωτές πρέπει να αποκτήσουν έναν ενεργότερο ρόλο στα θέματα ενέργειας και κλίματος και να αναπτύξουν την κατάλληλη ενεργειακή κουλτούρα.
