Σε «κόκκινο συναγερμό» βρίσκεται πλέον η Ευρωπαϊκή Ένωση, καθώς πληθαίνουν οι ενδείξεις ότι ο αγωγός φυσικού αερίου Nord Stream 1, ο οποίος επισήμως βρίσκεται σε καθεστώς συντήρησης έως την Πέμπτη (21/7), θα παραμείνει τελικά κλειστός, με κίνδυνο να προκληθεί ενεργειακή ασφυξία σε πολλές χώρες της Ευρώπης, και κυρίως στη Γερμανία.
Ο Επίτροπος της ΕΕ για τον προϋπολογισμό, Γιοχάνες Χαν, είπε, μιλώντας σε δημοσιογράφους στη Σιγκαπούρη, ότι «εργαζόμαστε με την υπόθεση ότι δεν θα ξαναλειτουργήσει». Τα λεγόμενα του Χαν ήρθαν μια ημέρα μετά την επιστολή της Gazprom, σύμφωνα με την οποία η εταιρεία δεν μπορεί να εγγυηθεί την παροχή φυσικού αερίου λόγω έκτακτων συνθηκών που είναι εκτός του ελέγχου της.
Διευκρινίζει μάλιστα πως η επίκληση «ανωτέρας βίας» αναφέρεται αναδρομικά σε παραδόσεις που είχαν προγραμματιστεί να αρχίσουν από τις 14 Ιουνίου. Πηγές της αγοράς που μίλησαν στο Reuters σε καθεστώς ανωνυμίας εξέφρασαν την εκτίμηση ότι η επιστολή αφορά την παροχή αερίου μέσω του Nord Stream 1.
«Φαίνεται σαν μήνυμα ότι η παροχή του φυσικού αερίου θα παραμείνει μειωμένη και πέραν της περιόδου των εργασιών συντήρησης», επισημαίνει ο Τρέβορ Σικόρσκι, επικεφαλής του τομέα φυσικού αερίου και άνθρακα στην Εnergy Aspects. Όπως υπογραμμίζει ο ίδιος, οι εταιρείες επικαλούνται ανωτέρα βία όταν μεσολαβήσει φυσική καταστροφή ή ατύχημα που τις εμποδίζει να ανταποκριθούν σε συμβατικές υποχρεώσεις τους και η αναδρομική επίκληση ανωτέρας βίας είναι «τουλάχιστον ασυνήθης».
Η επίκληση λόγων ανωτέρας βίας θα κλιμακώσουν πιθανόν τις εντάσεις μεταξύ της Ρωσίας και της Δύσης. Η ΕΕ, η οποία έχει επιβάλει κυρώσεις στη Μόσχα, επιδιώκει την πλήρη απεξάρτηση από τα ρωσικά ορυκτά καύσιμα έως το 2027 αλλά προς το παρόν θέλει να συνεχισθεί η ροή, η οποία έχει μειωθεί τόσο μέσω των αγωγών που περνούν από την Ουκρανία και τη Λευκορωσία όσο και από τη Βαλτική Θάλασσα.
H αντίδραση της Γερμανίας
Η μεγαλύτερη εταιρία εισαγωγής φυσικού αερίου στη Γερμανία, Uniper, απέρριψε επισήμως τον ισχυρισμό της Gazprom. Όπως δήλωσε εκπρόσωπος της Uniper στο Γερμανικό Πρακτορείο dpa: «Θεωρούμε αδικαιολόγητους τους ισχυρισμούς και τους έχουμε και επισήμως απορρίψει».
Ως «ανωτέρα βία» περιγράφεται από τη σύμβαση των δύο πλευρών ένα εξωτερικό, απρόβλεπτο γεγονός πέρα από τον έλεγχο ενός από τους αντισυμβαλλόμενους και μπορεί να είναι πόλεμος, φυσική καταστροφή ή πανδημία.
«Δεν είμαι σε θέση να προβλέψω οτιδήποτε. Όλα είναι πιθανά, όλα μπορούν να συμβούν. Από το να ρέει και πάλι περισσότερο αέριο έως και το να σταματήσει εντελώς η ροή. Ειλικρινά, πρέπει να προετοιμαζόμαστε για το χειρότερο και να εργαζόμαστε για το καλύτερο», είχε δηλώσει ο υπουργός Οικονομίας Ρόμπερτ Χάμπεκ στη Γερμανική Ραδιοφωνία. Ο επικεφαλής της Ομοσπονδιακής Υπηρεσίας Δικτύων Κλάους Μιούλερ έκανε από την πλευρά του λόγο για «ρευστή κατάσταση» και «αντιφατικά μηνύματα» από τη ρωσική πλευρά.
Η Gazprom είχε αρχίσει από τον Μάιο να μειώνει τη ροή του καυσίμου, δηλαδή εβδομάδες πριν κλείσει ο Nord Stream 1. Από τις 14 Ιουνίου επικαλείται την καθυστέρηση στην παράδοση τουρμπίνας που είχε μεταφερθεί στον Καναδά για επιδιόρθωση. Σύμφωνα με ρωσικά ΜΜΕ, ο Καναδάς έχει στείλει την επιδιορθωμένη τουρμπίνα, η οποία βρίσκεται από την Κυριακή στη Γερμανία. Τα ίδια ΜΜΕ, υπογραμμίζουν, ωστόσο, ότι θα χρειαστούν άλλες πέντε με επτά ημέρες μέχρις ότου φθάσει η τουρμπίνα στη Ρωσία, εάν δεν παρουσιαστούν προβλήματα σχετικά με τα logistics και τα τελωνεία. Eν ολίγοις το δημοσίευμα ουσιαστικά προειδοποιεί ότι ο αγωγός θα παραμείνει κλειστός και μετά την ολοκλήρωση των εργασιών συντήρησης, όπως έχει προβλέψει η Goldman Sachs. Σύμφωνα με τον Τζόναθαν Στερν, ερευνητή του Ινστιτούτου Μελετών Ενέργειας της Οξφόρδης, η υπόθεση έχει και τη διάσταση του ψυχολογικού πολέμου καθώς «η ρωσική κυβέρνηση μάλλον χαίρεται να αυξάνει την πίεση στους Ευρωπαίους και χρησιμοποιεί αυτά τα προσχήματα για να διατηρήσει μειωμένη την παροχή αερίου».
Σε όλο αυτό το σκηνικό θα πρέπει να προστεθεί και η διαμαρτυρία του προέδρου της Ουκρανίας, Βολοντιμίρ Ζελένσκι, ο οποίος ανέφερε ότι η επιδιόρθωση και η επιστροφή της τουρμπίνας συνιστά παραβίαση των κυρώσεων.
