Επιμέλεια: Στέλιος Βασιλούδης
Η Ευρώπη διολισθαίνει σε ύφεση, καθώς ο επίμονα υψηλός πληθωρισμός και η οικονομική αβεβαιότητα καταπνίγουν τις δαπάνες καθώς επίσης διαφαίνονται πρωτοφανής διακοπές ρεύματος, το χειμώνα. Την περασμένη Πέμπτη, ένας βασικός δείκτης έδειξε ότι η εμπιστοσύνη των επιχειρήσεων και των καταναλωτών στην ΕΕ και τη ζώνη του ευρώ υποχώρησε απότομα τον Σεπτέμβριο, η πολλοστή ένδειξη επιδείνωσης των προοπτικών για το μπλοκ.
Την Παρασκευή, έρευνα του σημαίνοντος PMI (Project Management Institute) σε 5.000 επιχειρήσεις σε ολόκληρη την ευρωζώνη έδειξε ύφεση και τη χειρότερη οικονομική απόδοση από το 2013 – με εξαίρεση τους μήνες καραντίνας της πανδημίας. «Τα στοιχεία για μια ύφεση συσσωρεύονται», δήλωσε ο οικονομολόγος της Commerzbank Christoph Weil μετά την ανακοίνωση της έρευνας του PMI. Εκτός από την εκτίναξη των τιμών που πλήττουν τις δαπάνες και την παραγωγή, «η αβεβαιότητα σχετικά με τις μελλοντικές προμήθειες φυσικού αερίου κάνει τις εταιρείες πιο επιφυλακτικές και έτσι υποστηρίζουν λιγότερες επενδύσεις»., συμπλήρωσε.
Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα αναμένει τώρα μια τεχνική ύφεση αυτόν τον χειμώνα – που ορίζεται ως δύο συνεχόμενα τρίμηνα αρνητικής ανάπτυξης. Ο πληθωρισμός συνεχίζει να αυξάνεται, φθάνοντας σε διψήφιο αριθμό στη Γερμανία για πρώτη φορά από την ένταξη της στη ζώνη του ευρώ. Η άνοδος των τιμών ώθησε την ΕΚΤ να αυξήσει τα επιτόκια κατά 125 μονάδες βάσης ήδη, και να υποσχεθεί περισσότερα τους επόμενους μήνες.
«Γνωρίζουμε καλά ότι αυτές οι αποφάσεις που λαμβάνουμε για τα επιτόκια, προκειμένου να καταπολεμήσουμε τον πληθωρισμό, έχουν αντίκτυπο σε αυτούς που δανείζονται και σε αυτούς που δανείζουν», δήλωσε τη Δευτέρα η πρόεδρος της ΕΚΤ Christine Lagarde , προσθέτοντας: «Ναι, θα υπάρξουν διάφορες συνέπειες – αλλά ο στόχος είναι η σταθερότητα των τιμών» συνέχισε. Αυτό με τη σειρά του εγείρει φόβους ότι ο περιορισμός της προσφοράς χρήματος μπορεί να επισπεύσει μια ύφεση. «Η ΕΚΤ βασικά πιστεύει ότι ομαλοποιεί την πολιτική της, αλλά στην τρέχουσα συγκυρία ενισχύει στην πραγματικότητα την ύφεση», δήλωσε ο Alex Brazier, αναπληρωτής επικεφαλής του BlackRock Investment Institute.
Όλη αυτή η οικονομική δυσπραγία θα τροφοδοτήσει την πολιτική ένταση και την αντίθεση στις κυρώσεις κατά της Ρωσίας, τρομάζοντας τους πολιτικούς ότι οι πιο δύσκολοι μήνες ακολουθούν.
Έρχεται ύφεση
Ο επικεφαλής οικονομολόγος της ΕΚΤ Philip Lane παραδέχτηκε την προηγούμενη εβδομάδα ότι η ευρωζώνη είναι επικίνδυνα κοντά στην ύφεση. Οι επίσημες προβλέψεις, οι οποίες ήταν από καιρό πιο αισιόδοξες από τις περισσότερες αντίστοιχες του ιδιωτικού τομέα, βλέπουν την ανάπτυξη να παραμένει στάσιμη το τελευταίο τρίμηνο του τρέχοντος έτους και το πρώτο τρίμηνο του επόμενου έτους. «Εάν πιστεύουμε ότι το βασικό σενάριο είναι ελάχιστη ανάπτυξη, δεν μπορεί να αποκλειστεί μια τεχνική ύφεση με επακόλουθη πτώση σε μια ήπια ύφεση», είπε ο Lane.
Μετά τις προβλέψεις της ΕΚΤ, η γερμανική Bundesbank προειδοποίησε ότι «υπάρχουν αυξανόμενες ενδείξεις ύφεσης στη γερμανική οικονομία με την έννοια μιας ξεκάθαρης, ευρείας βάσης και παρατεταμένης μείωσης της οικονομικής παραγωγής». Το Ινστιτούτο Οικονομικής Έρευνας Ifo με έδρα το Μόναχο, προβλέπει τώρα χειμερινή ύφεση για τη Γερμανία, με την παραγωγή να συρρικνώνεται κατά 0,3% το επόμενο έτος, ενώ η Deutsche Bank αναμένει τεράστια πτώση της τάξης του 3 έως 4%.
Μια αξιοσημείωτη υποβάθμιση των προβλέψεων για την ανάπτυξη για τη Γερμανία, τη μεγαλύτερη οικονομία της ευρωζώνης, θα μπορούσε εύκολα να φέρει την ισορροπία για την περιοχή συνολικά προς την ύφεση. Αυτό είναι τώρα το βασικό σενάριο για τους περισσότερους οικονομολόγους. Μια πρόσφατη δημοσκόπηση του Bloomberg έδειξε την πιθανότητα δύο συνεχόμενων τριμήνων συρρίκνωσης, στο 80% το επόμενο έτος από 60%, σε προηγούμενη έρευνα.
«Μετά από τη δυναμική ανάπτυξη κατά το δεύτερο τρίμηνο, καθώς οι οικονομίες τελικά βγήκαν από τους περιορισμούς για τον COVID, η περιοχή βυθίζεται τώρα σε μια ενεργειακή κρίση», δήλωσε ο οικονομολόγος της Barclays, Christian Keller. «Αναμένουμε αρκετά τρίμηνα συρρίκνωσης της παραγωγής, σε συνδυασμό με επίμονα υψηλό πληθωρισμό», συμπλήρωσε.
Πόσο άσχημη θα γίνει;
Το ερώτημα είναι πόσο σοβαρή θα είναι αυτή η ύφεση. Ο Lane και άλλοι αξιωματούχοι της ΕΚΤ, συμπεριλαμβανομένου του επικεφαλής της Bundesbank, Joachim Nagel, έχουν πει ότι οποιαδήποτε ύφεση είναι πιθανό να είναι ήπια. Οι ιδιωτικοί εκτιμητές είναι πιο απαισιόδοξοι.
Προ ημερών, οι οικονομολόγοι της Deutsche Bank δήλωσαν ότι οι προβλέψεις τους για μια «ήπια ύφεση» στην Ευρώπη δεν ισχύουν πλέον καθώς η ενεργειακή κρίση έχει κλιμακωθεί, προχωρώντας στη μείωση της πρόβλεψης στο -2,2% από το προηγούμενο 0,3%.
Η Barclays αναμένει ότι η ευρωζώνη θα συρρικνωθεί κατά 1,1% το επόμενο έτος ενώ το Ινστιτούτο Επενδύσεων Blackrock προβλέπει συρρίκνωση της παραγωγής κατά 1,1% το 2023, που ισοδυναμεί με πτώση 2 ποσοστιαίων μονάδων από την κορυφή στο κατώτατο σημείο. «Επομένως, όχι μια μίνι ύφεση, αλλά μια πλήρης ύφεση», δήλωσε ο Alex Brazier, αναπληρωτής επικεφαλής του Ινστιτούτου Επενδύσεων BlackRock. Η τελευταίες κλιμακώσεις του πολέμου από τον πρόεδρο Putin θα κάνει ελάχιστα για να βελτιώσει τις προοπτικές για την περιοχή.
Ο πόνος που προκαλείται
Το πρόβλημα είναι ότι, σε αντίθεση με προηγούμενες περιπτώσεις ύφεσης, η ΕΚΤ δεν μπορεί να βοηθήσει ώστε να μετριάσει τον αντίκτυπο της οικονομικής συρρίκνωσης. Αντίθετα, για να καταπολεμηθεί ο μαινόμενος πληθωρισμός πρέπει να αυστηροποιήσει τη νομισματική πολιτική. Η Πρόεδρος της ΕΚΤ, νωρίτερα αυτή την εβδομάδα, έθεσε για πρώτη φορά την πιθανότητα οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής να πρέπει να αυξήσουν τα βασικά επιτόκια τόσο ψηλά, που να επιβραδύνουν ενεργά την ήδη πενιχρή οικονομική ανάπτυξη.
Δεν υπάρχουν ελπιδοφόρες ενδείξεις υποχώρησης των πιέσεων στις τιμές, στο βραχυπρόθεσμο μέλλον. Η έρευνα του PMI έδειξε ότι η άνοδος του ενεργειακού κόστους έχει αναζωπυρώσει τις πληθωριστικές πιέσεις και ως εκ τούτου «η πρόκληση που αντιμετωπίζουν οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής να δαμάσουν τον πληθωρισμό, αποφεύγοντας μια σκληρή προσγείωση της οικονομίας γίνεται ολοένα και πιο δύσκολη», δήλωσε ο Williamson της S&P (Standard and Poor’s).
«Η ΕΚΤ αντιμετωπίζει εδώ μια πολύ βάρβαρη αντιστάθμιση μεταξύ του επίμονου πυρήνα του πληθωρισμού και της δημιουργίας ύφεσης. Δεν νομίζω ότι έχουν αναγνωρίσει ακόμη την κλίμακα αυτού του συμβιβασμού», είπε ο Brazier, προσθέτοντας: «Μόλις αναγνωριστεί αυτή η πραγματικότητα, θα δούμε μια πιο ξεκάθαρη εικόνα».
Πολιτικές επιπτώσεις
Ενώ η απασχόληση στη ζώνη του ευρώ βρίσκεται σε υψηλό όλων των εποχών, οι πραγματικοί μισθοί έχουν μειωθεί, καθώς η αύξηση των μισθών απέτυχε να συμβαδίσει με τον πληθωρισμό – υποβαθμίζοντας την αγοραστική δύναμη των εργαζομένων και δημιουργώντας κρίση στο κόστος ζωής.
Το επιχειρηματικό λόμπι της Ιταλίας Confindustria προειδοποίησε ότι 400.000 με 600.000 θέσεις εργασίας ενδέχεται να χαθούν ως αποτέλεσμα των υψηλών τιμών του φυσικού αερίου.
Η λαϊκή δυσαρέσκεια έχει αρχίσει να εκδηλώνεται, με διαδηλώσεις να ξεσπούν στην Τσεχία, τη Σλοβακία, την Πολωνία και τη Γερμανία κατά των υψηλών τιμών της ενέργειας, στοχοποιώντας, κατά καιρούς, την ενεργειακή πολιτική της ΕΕ.
Οι κυβερνήσεις σε όλη την Ευρώπη προσπάθησαν να κρατήσουν υπό έλεγχο τη δυσαρέσκεια, ρίχνοντας εκατοντάδες δισεκατομμύρια ευρώ για να μειώσουν τις τιμές της ενέργειας για τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις, αλλά αυτό είναι απίθανο να προσφέρει μακροχρόνια ανακούφιση. Ο φόβος τους είναι ότι ο οικονομικός πόνος θα προκαλέσει αντιδράσεις κατά των κυρώσεων της ΕΕ κατά της Ρωσίας και θα δυσκολέψει τη διατήρηση της ενότητας και την εξεύρεση λύσης, μακροπρόθεσμα.
Ορισμένοι ήδη παρομοιάζουν την τρέχουσα οικονομική ύφεση με αυτοτραυματισμό. «Δεν θα βοηθήσουμε την Ουκρανία εάν σπάσουμε τη βιομηχανική μας ραχοκοκαλιά», είπε η Sarah Wagenknecht της αριστερής γερμανικής Die Linke. «Μια ύφεση δεν είναι αναπόφευκτη, αλλά οι πιθανότητες αυξάνονται», δήλωσε την Παρασκευή ο Επίτροπος Οικονομίας της ΕΕ Paolo Gentiloni, προσθέτοντας: «Μπορεί κάλλιστα να οδεύουμε σε έναν από τους πιο απαιτητικούς χειμώνες όλων των εποχών», συμπλήρωσε.
Πηγή: Politico
