Λίγες ημέρες πριν από μια εσπευσμένα συγκληθείσα συνέντευξη Τύπου αργά την Κυριακή που θα γινόταν πρωτοσέλιδο στον κόσμο, η πολιτική ελίτ της Ελβετίας προετοίμαζε κρυφά μια κίνηση διάσωσης.
Η αλυσίδα των γεγονότων, οδήγησε στη διαγραφή μιας από τις ναυαρχίδες της Ελβετίας, σε μια συγχώνευση που υποστηρίχθηκε από 260 δισεκατομμύρια ελβετικά φράγκα (280 δισεκατομμύρια δολάρια) κρατικών κεφαλαίων και σε μια κίνηση που θα ανέτρεπε την παγκόσμια χρηματοοικονομική: ευνοώντας τους μετόχους της τράπεζας εις βάρος των επενδυτών ομολόγων.
Τα γεγονότα που εκτυλίχθηκαν στο περίκλειστο έθνος – επί μακρόν προπύργιο της πολιτικής ουδετερότητας που εξασφάλισε τη θέση του ως αγαπημένο ασφαλές καταφύγιο για τις πλούσιες ελίτ – έρχονται σε αντίθεση με ένα από τα βασικά διδάγματα της χρηματοπιστωτικής κρίσης του 2008. Η διάσωση συγκεντρώνει ακόμη μεγαλύτερους κινδύνους σε ένα τραπεζικό κολοσσό, την UBS Group AG.
Επιπλέον, το γεγονός ότι οι κάτοχοι ομολόγων αναγκάστηκαν να αμβλύνουν το πλήγμα που δέχθηκαν οι επενδυτές μετοχών από τη σύμπραξη UBS-Credit Suisse ταρακούνησε τους δανειστές, ανεβάζοντας το κόστος δανεισμού τους, απειλώντας την παγκόσμια οικονομική ανάπτυξη.
Η Εθνική Τράπεζα της Ελβετίας αρνήθηκε να σχολιάσει, ενώ το υπουργείο Οικονομικών δεν απάντησε σε αίτημα σχολιασμού του Reuters.
Ταλαιπωρημένη από χρόνια σκανδάλων και ζημιών, η Credit Suisse αντιμετώπιζε επί μήνες μια κρίση εμπιστοσύνης που η ίδια δημιούργησε. Μέσα σε λίγες ημέρες η καταστροφή της σφραγίστηκε.
Αμέσως μετά την είδηση που κυκλοφόρησε στις 12 Μαρτίου ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες θα αναλάμβαναν να εγγυηθούν όλες τις καταθέσεις δύο δανειστών που αγωνίζονταν να αντεπεξέλθουν στις απαιτήσεις για μετρητά, τα φώτα της δημοσιότητας στράφηκαν στην Credit Suisse και στο πώς θα διατηρούσε την εμπιστοσύνη των καταθετών.
Οι πελάτες είχαν ήδη αποσύρει 110 δισεκατομμύρια δολάρια από την τράπεζα με έδρα τη Ζυρίχη τους τελευταίους τρεις μήνες του 2022, εκροές που αγωνιζόταν να αντιστρέψει.
Ένα άτομο που μεσολάβησε για τη διάσωση πολλών ευρωπαϊκών τραπεζών κατά τη διάρκεια της χρηματοπιστωτικής κρίσης, μιλώντας υπό τον όρο της ανωνυμίας, δήλωσε στο Reuters ότι αφού είδε τις τραπεζικές καταρρεύσεις στις ΗΠΑ, δεν υπήρχε αμφιβολία ότι η UBS θα κληθεί να στηρίξει την Credit Suisse.
Ο τραπεζίτης στις 13 Μαρτίου τηλεφώνησε στη UBS προειδοποιώντας τη μεγαλύτερη διαχειρίστρια κεφαλαίων στον κόσμο ότι θα πρέπει να προετοιμαστεί για να δεχτεί τηλεφώνημα από τις ελβετικές αρχές.
Μέχρι την Τετάρτη, δύο ημέρες αργότερα, η Credit Suisse είχε παρασυρθεί σε μια ολοκληρωμένη κρίση. Τα σχόλια του προέδρου της Saudi National Bank, Ammar Al Khudairy, ο οποίος δήλωσε ότι δεν θα μπορούσε να επενδύσει περαιτέρω στην ελβετική τράπεζα, οδήγησαν τις μετοχές της Credit Suisse σε πτώση.
Λίγη σημασία είχε το γεγονός ότι ο μεγαλύτερος επενδυτής της Credit Suisse επανέλαβε επίσης την εμπιστοσύνη του στον δανειστή. «Είναι μια παγκόσμια συστημικά σημαντική τράπεζα, οπότε … παρακολουθείται σε καθημερινή βάση», δήλωσε στο Reuters. «Δεν υπάρχουν εκπλήξεις όπως θα είχατε σε μια μεσαίου μεγέθους τράπεζα στις ΗΠΑ. Είναι ένα εντελώς διαφορετικό οικοσύστημα».
Ακολούθησαν σημαντικές εκροές καταθέσεων, δήλωσε στο Reuters η πηγή που θα συμβούλευε τη UBS για τη συγχώνευση, αρνούμενη να τις προσδιορίσει.
Στο τραπεζικό κέντρο της Ζυρίχης και στη Βέρνη, την πρωτεύουσα του κράτους των Άλπεων, η πίεση αυξανόταν.
Ωστόσο, καθώς άρχισαν οι συζητήσεις για τη διάσωση της Credit Suisse, οι ελβετικές ρυθμιστικές αρχές FINMA και η Εθνική Τράπεζα της Ελβετίας δήλωσαν ότι «τα προβλήματα ορισμένων τραπεζών στις ΗΠΑ δεν ενέχουν άμεσο κίνδυνο μετάδοσης για τις ελβετικές χρηματοπιστωτικές αγορές», παραδεχόμενες ωστόσο ότι θα χρηματοδοτήσουν την τράπεζα με απεριόριστη πρόσβαση σε χρηματοδότηση.
Η Credit Suisse μετέδιδε επίσης σταθερότητα. Η τράπεζα δήλωσε στο Reuters την Πέμπτη ότι ο μέσος δείκτης κάλυψης ρευστότητας, ένα βασικό μέτρο για το πόσα περιουσιακά στοιχεία που μοιάζουν με μετρητά διαθέτει η τράπεζα, δεν μεταβλήθηκε μεταξύ 8 και 14 Μαρτίου, παρά την παγκόσμια τραπεζική κρίση.
Η Ελβετίδα υπουργός Οικονομικών Karin Keller-Sutter, πρώην μεταφράστρια και καθηγήτρια μόλις λίγους μήνες στη θέση της, δήλωσε στην κυριακάτικη συνέντευξη Τύπου ότι είχε συμφωνηθεί πρόσθετη στήριξη για την Credit Suisse, αλλά κρατήθηκε μυστική για να μην πανικοβληθεί ο κόσμος με μια σειρά από ανακοινώσεις έκτακτης ανάγκης.
Είπε ότι ήταν σε στενή επαφή με την υπουργό Οικονομικών των ΗΠΑ Τζάνετ Γέλεν και τον βρετανό υπουργό Οικονομικών Τζέρεμι Χαντ. Και οι δύο χώρες έχουν μεγάλες θυγατρικές της Credit Suisse που απασχολούν χιλιάδες εργαζόμενους.
Υπήρξε πολύ λιγότερη επικοινωνία με την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα στη Φρανκφούρτη, δήλωσε άτομο που γνωρίζει το θέμα. Οι βραχίονες της Credit Suisse στο Λουξεμβούργο, την Ισπανία και τη Γερμανία ήταν πολύ μικρότεροι.
Οι ευρωπαϊκές ρυθμιστικές αρχές ανησυχούσαν, ειδικότερα, ότι οι Ελβετοί θα μπορούσαν να επιβάλουν ζημίες στους κατόχους ομολόγων – ένα ριζοσπαστικό βήμα που έκαναν, καθώς το κόστος της διάσωσης εκτοξεύτηκε για τους φορολογούμενους.
«Το έκαναν αυτό από μόνοι τους», δήλωσε το άτομο, ζητώντας να μην κατονομαστεί, περιγράφοντας το αποτέλεσμα ως «μεγάλη έκπληξη».
Εκπρόσωπος της FINMA δήλωσε ότι αν και έδωσε έμφαση στη Βρετανία και τις ΗΠΑ λόγω της κλίμακας των δραστηριοτήτων της Credit Suisse στις χώρες αυτές, ενημέρωσε επίσης τις ευρωπαϊκές αρχές.
Σαουδάραβες επενδυτές, με ποσοστό περίπου 10% στην τράπεζα, άσκησαν πιέσεις στους Ελβετούς, προειδοποιώντας ότι θα μπορούσαν να κινηθούν νομικά εάν δεν ανακτούσαν μέρος της ατυχούς επένδυσής τους, δήλωσε άλλο πρόσωπο με γνώση του θέματος.
Η Saudi National Bank δεν ανταποκρίθηκε αμέσως σε αίτημα για σχολιασμό από το πρακτορείο.
«Τα χρήματα έπρεπε να έρθουν από κάπου», δήλωσε ένας από τους αξιωματούχους που συμμετείχαν στις διαπραγματεύσεις.
Το διοικητικό συμβούλιο της Credit Suisse, που ενδιαφέρεται να διατηρήσει κάποια ενότητα σε ένα όλο και πιο δύσμορφο περιβάλλον, στάθηκε πίσω τους και υποστήριξε την πληρωμή των μετόχων, δήλωσε το άτομο.
Οι ρυθμιστικές αρχές ήθελαν επίσης να αποφύγουν ένα «σκούπισμα» για τους μετόχους που θα είχε ως αποτέλεσμα την εκκαθάριση της τράπεζας, ενδεχομένως μεγαλύτερο πονοκέφαλο για το έθνος και απώλεια προσώπου λίγες ώρες μετά τη στήριξη της Credit Suisse.
Στο τέλος, οι Ελβετοί συμφώνησαν, επιλέγοντας να διαγράψουν ομόλογα ύψους 16 δισεκατομμυρίων φράγκων, αποζημιώνοντας τους μετόχους με 3 δισεκατομμύρια φράγκα και ανατρέποντας μια βασική αρχή της χρηματοδότησης των τραπεζών – ότι δηλαδή οι μέτοχοι και όχι οι ομολογιούχοι δέχονται το πρώτο πλήγμα από μια χρεοκοπία τράπεζας.
Αυτό σηματοδοτεί ένα ατιμωτικό τέλος για ένα ίδρυμα που ιδρύθηκε από τον Alfred Escher, έναν Ελβετό μεγιστάνα που αποκαλούνταν χαϊδευτικά βασιλιάς Alfred I, ο οποίος βοήθησε στην κατασκευή των σιδηροδρόμων της χώρας. Η Credit Suisse έχει ως τράπεζες πολλές ελβετικές εταιρείες και πολίτες – μεταξύ των οποίων και η υπουργός Οικονομικών Karin Keller-Sutter.
Την Κυριακή, καθώς ένα πάνελ Ελβετών αξιωματούχων και στελεχών ανακοίνωνε τη συμφωνία, ήταν αμετανόητοι.
«Δεν πρόκειται για διάσωση», δήλωσε η Keller-Sutter στους δημοσιογράφους. Ο Τόμας Τζόρνταν, ο επικεφαλής της κεντρικής τράπεζας, υπερασπίστηκε το πακέτο, ως απαραίτητο για την αντιμετώπιση οποιουδήποτε ευρύτερου σοκ.
«Ο φορολογούμενος σε αυτό το σενάριο έχει μικρότερο κίνδυνο», δήλωσε η Keller-Sutter. «Η πτώχευση θα ήταν ο μεγαλύτερος κίνδυνος, διότι το κόστος για την ελβετική οικονομία θα ήταν τεράστιο».
Παρ’ όλα αυτά, οι αγορές αναστατώνονται από την έκτακτη τροπή των γεγονότων.
«Όταν είσαι μια τράπεζα για δισεκατομμυριούχους, οι καταθέσεις μπορούν να πετάξουν μακριά πολύ γρήγορα», δήλωσε ένας από τους εμπλεκόμενους. «Μπορείς να πεθάνεις μέσα σε τρεις ημέρες…».
