Σύνταξη-επιμέλεια: Στέλιος Βασιλούδης
Οι ηγέτες του G20 ενέκριναν την πρώτη σημαντική (εδώ και δεκαετίες) αναθεώρηση του παγκόσμιου φορολογικού συστήματος. Η πολυαναμενόμενη αναθεώρηση του παγκόσμιου φορολογικού συστήματος θα αναγκάσει ορισμένες από τις μεγαλύτερες εταιρείες του κόσμου να πληρώνουν περίπου 150 δις δολ σε πρόσθετα φορολογικά έσοδα κάθε χρόνο.
Οι ηγέτες, συμπεριλαμβανομένου του προέδρου των ΗΠΑ Joe Biden και του Γάλλου Προέδρου Emmanuel Macron, ενέκριναν τις προτάσεις, την πρώτη ημέρα της συνόδου κορυφής του G20 στη Ρώμη, σύμφωνα με πολλούς αξιωματούχους που ενημερώθηκαν για τις συνομιλίες. Η σχεδιαζόμενη αναμόρφωση προέκυψε μετά από πολιτικά σφοδρές διαπραγματεύσεις υπό την επίβλεψη του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ).
Κατά τη διάρκεια πολυετών συζητήσεων, η Ουάσιγκτον απείλησε πολλές ευρωπαϊκές χώρες με εμπορικό πόλεμο, αφού οι κυβερνήσεις στο Παρίσι, τη Ρώμη και το Λονδίνο πέρασαν τους δικούς τους ψηφιακούς φόρους που στοχεύουν – ειδικά – σε εταιρείες όπως η Google και το Facebook. Η Ευρωπαϊκή Ένωση αντιμετώπισε εσωτερικό πόλεμο καθώς χώρες – μέλη όπως η Ιρλανδία προσπάθησαν να διατηρήσουν τα χαμηλά εταιρικά τους φορολογικά καθεστώτα σε σχέση με τα άλλα στο μπλοκ των 27 χωρών. Οι αναπτυσσόμενες χώρες προειδοποίησαν, όμως, ότι οι διαπραγματεύσεις δεν τις βοήθησαν να ανακτήσουν τα απαραίτητα φορολογικά έσοδα.
Τώρα που οι ηγέτες του G20 έχουν σφραγίσει τη συμφωνία, να όλα όσα πρέπει να γνωρίζουμε.
Περί τίνος πρόκειται;
Οι προτάσεις χωρίζονται σε δύο κατηγορίες. Ο λεγόμενος Πυλώνας Ένα, επιτρέπει στις κυβερνήσεις να φορολογούν τις 100 κορυφαίες εταιρείες του κόσμου – πάνω από ένα ορισμένο όριο – στις δραστηριότητές τους σε μεμονωμένες χώρες. Για να συμπεριληφθούν οι εταιρείες πρέπει να έχουν περιθώριο κέρδους τουλάχιστον 10% και ετήσια έσοδα 20 δις δολ ή περισσότερα. Ο στόχος είναι να αναδιανεμηθούν αυτά τα κέρδη σε χώρες όπου οι επιχειρήσεις κερδίζουν τα χρήματά τους έναντι του τρέχοντος συστήματος, το οποίο επιτρέπει στις εταιρείες να επαναπατρίσουν αυτά τα κεφάλαια στις εγχώριες αγορές τους. Συνολικά, το νέο σύστημα Πυλώνας Ένα, το οποίο αναμένεται να τεθεί σε ισχύ έως το 2023, θα μοιράσει περίπου 125 δις δολ από τα υπάρχοντα φορολογικά έσοδα σε περισσότερες από 130 χώρες παγκοσμίως.
Σύμφωνα με τη δεύτερη συνιστώσα, γνωστή ως Πυλώνας Δυο, οι χώρες θα συμφωνήσουν σε έναν παγκόσμιο ελάχιστο εταιρικό φόρο 15%, έτσι ώστε οι πολυεθνικές εταιρείες να μην μπορούν να επωφεληθούν από φορολογικούς παραδείσους και άλλες δικαιοδοσίες χαμηλής φορολογίας, προκειμένου να αποφύγουν να πληρώσουν το (δίκαιο) μερίδιό τους. Αυτό το μέρος της συμφωνίας θα περιλαμβάνει ενημέρωση των εθνικών φορολογικών συντελεστών από τις κυβερνήσεις σε όλο τον κόσμο – αλλαγές που θα μπορούσαν να ολοκληρωθούν μέχρι το επόμενο έτος και να δημιουργήσουν επιπλέον 150 δις δολ σε ετήσια φορολογικά έσοδα παγκοσμίως.
Ποιο πρόβλημα προσπαθεί να λύσει αυτή η απόφαση;
Η πανδημία αποκάλυψε, με εναν δυσάρεστο τρόπο, το πώς οι μεγαλύτερες εταιρείες του κόσμου, πολλές από αυτές ψηφιακοί γίγαντες, συνέχισαν να έχουν τεράστια κέρδη – ακόμη και όταν η παγκόσμια οικονομία βρισκόταν στη χειρότερη φάση της. Ακόμη και πριν από την παγκόσμια κρίση υγείας, χώρες όπως η Γαλλία ζητούσαν αλλαγές στο παγκόσμιο φορολογικό καθεστώς για να αναγκάσουν τα μεγαλύτερα ονόματα της Silicon Valley, πολλά από τα οποία πλήρωναν ελάχιστους – εώς καθόλου – φόρους στις χώρες όπου ζούσαν οι πελάτες τους, να δηλώνουν περισσότερα φορολογικά έσοδα σε κυβερνήσεις σε όλο τον κόσμο.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες, όμως, δεν το έβλεπαν έτσι. Υπό τον πρώην πρόεδρο των ΗΠΑ Donald Trump, η Ουάσιγκτον απέρριψε τις προτάσεις του ΟΟΣΑ, υποστηρίζοντας ότι οποιαδήποτε παγκόσμια φορολογική αλλαγή θα έπρεπε να είναι απλώς εθελοντική για τις εταιρείες. Αυτή η στάση άλλαξε υπό την κυβέρνηση Biden, η οποία πρόσφερε μια λύση την περασμένη άνοιξη η οποία περιελάμβανε τη φορολόγηση των 100 κορυφαίων χωρών του κόσμου, τόσο ψηφιακών όσο και μη, ως μέρος των φορολογικών αλλαγών. Αυτό το σχέδιο αναζωογόνησε τις συζητήσεις και οδήγησε στην συμφωνία του περασμένου Σαββατοκύριακου.
Είναι όλοι ευχαριστημένοι με τη συμφωνία;
Ναι και όχι. Όπως συμβαίνει με όλες τις παγκόσμιες διαπραγματεύσεις, οι αξιωματούχοι έπρεπε να κάνουν διάφορους συμβιβασμούς στην πορεία. Αρκετές χώρες της ΕΕ, οι οποίες είχαν περάσει τους δικούς τους εγχώριους ψηφιακούς φόρους, συμφώνησαν να αποσύρουν αυτές τις εισφορές – μόλις η συνολική συμφωνία τεθεί σε ισχύ έως το 2023 (το νωρίτερο). Οι ΗΠΑ έπρεπε επίσης να επιτρέψουν μέρος των φορολογικών εσόδων που προέρχονται από τους τεχνολογικούς γίγαντες τους να μοιράζονται με άλλες χώρες, μια ιδέα που δεν ήταν ιδιαίτερα δημοφιλής στο Κογκρέσο των ΗΠΑ.
Ακτιβιστές ωστόσο, επέκριναν τη συμφωνία για τον αποκλεισμό των αναπτυσσόμενων χωρών, πολλές από τις οποίες θα δουν μόνο οριακά πρόσθετα φορολογικά έσοδα από την τρέχουσα συμφωνία. Εκείνοι εντός των εταιρειών Big Tech επίσης, δεν είναι ευχαριστημένοι που οι εταιρείες τους συμπεριλήφθηκαν – ενώ παγκόσμιοι κολοσσοί από άλλους κλάδους, όπως οι χρηματοοικονομικές υπηρεσίες και η εξόρυξη, έμειναν σκόπιμα εκτός συμφωνίας.
Υπάρχει οριστική συμφωνία;
Οι ηγέτες του G20 θα ήθελαν να πιστεύουν πως υπάρχει, αλλά παραμένουν δύο μεγάλα εμπόδια. Το ένα είναι η Γερουσία των ΗΠΑ. Σύμφωνα με τους κανόνες της, πρέπει να εγκρίνει ένα μέρος της συμφωνίας – το κομμάτι που επικεντρώνεται στη διανομή των εσόδων των εταιρειών παγκοσμίως – με πλειοψηφία δύο τρίτων, επειδή αγγίζει διεθνείς συνθήκες. Επί του παρόντος, οι Δημοκρατικοί δεν έχουν τις απαιτούμενες ψήφους. Εάν οι αμερικανοί νομοθέτες δεν εγκρίνουν μέρος της παγκόσμιας φορολογικής συμφωνίας, κανείς δεν ξέρει εάν αυτή θα επιβιώσει.
Ο άλλος πιθανός πονοκέφαλος αφορά τους μονομερείς φόρους ψηφιακών υπηρεσιών σε ορισμένες – κυρίως ευρωπαϊκές – χώρες. Αυτές οι εισφορές, τελικά θα ανακληθούν, στο πλαίσιο χωριστης συμφωνιας, αλλά μόνο όταν ολοκληρωθεί μια τελική παγκόσμια συμφωνία με την συμμετοχή και των ΗΠΑ. Εάν η Ουάσιγκτον δεν μπορέσει να περασει και τα δύο μέρη της συμφωνίας από το Κογκρέσο, είναι αμφίβολο αν οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις θα τηρήσουν τις υποσχέσεις τους για ακύρωση των εγχώριων φόρων τους.
Τι έπεται;
Οι διαπραγματευτές θα πρέπει να οριστικοποιήσουν τις λεπτομέρειες της παγκόσμιας συμφωνίας, συμπεριλαμβανομένου του τρόπου με τον οποίο θα λειτουργήσουν και τα δύο μέρη της συμφωνίας στην πράξη και την αναδιατύπωση της εγχώριας νομοθεσίας, έτσι ώστε να ευθυγραμμιστεί με τη συμφωνία που υποστηρίζεται από τον ΟΟΣΑ. Για τον παγκόσμιο ελάχιστο εταιρικό φορολογικό συντελεστή, αυτό είναι πιθανό να συμβεί κάποια στιγμή το 2022. Η επίτευξη συμφωνίας για τον καταμερισμό του παγκόσμιου εταιρικού εισοδήματος – πιθανότατα μέσω μιας νέας πολυμερούς συμφωνίας – αναμένεται να ολοκληρωθεί μέσα στα επόμενα δύο χρόνια.
Οι πολιτικοί ηγέτες του κόσμου έχουν επενδύσει χρόνια πολιτικού κεφαλαίου για να εξασφαλίσουν μια συμφωνία, επομένως είναι απίθανο να μην εγκριθεί ένας συμβιβασμός. Ωστόσο, οι ΗΠΑ και ορισμένες ευρωπαϊκές χώρες παίζουν ένα παιχνίδι διαπραγματεύσεων – είτε από την άποψη της έγκρισης της παγκόσμιας φορολογικής συμφωνίας στο εσωτερικό (των ΗΠΑ) είτε της ανατροπής των μονομερών ψηφιακών φόρων (στην ΕΕ). Μέχρι να επιτευχθεί συμφωνία σε αυτό το μέρος της ευρύτερης σύμβασης, δεν είναι ακόμα σαφές εάν η προτεινόμενη παγκόσμια ανανέωση των φορολογικών κανόνων θα είναι εδώ για να μείνει.
Πηγή: POLITICO
